Chan

Chinese Zen Arnhem

 

TAO VAN ZEN

Een verhandeling over de Chinese Zen

"Het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme"

 

Een hedendaagse weg in een eeuwenoude traditie

Eenvoudig te volgen door iedereen

 

Voor innerlijke zijnsontplooiing

en stressmanagement

 

Mindfulness & Heartfulness

 

Leef vanuit de boeddha in jezelf

De parel in de lotus

 

Peter van Hooij

Auteur Chinese Zen

Levenskunst, filosofie en meditatie

 

Peter van Hooij heeft deze verhandeling geschreven vanuit zijn persoonlijke ervaring

Gebaseerd op het onderwijs van zijn leermeester Han Laoshi (Han Wei Min)

100 procent praktijkgericht, met spiegelingen en oefeningen

De complete verhandeling staat op deze webpagina

Met 30 citaten van diverse chanmeesters

Inclusief aanbevolen literatuur

Geschreven voor jou! 

 

Peter van Hooij maakt op een eenvoudige en hartverwarmende wijze het chanboeddhisme (zenboeddhisme) belangeloos toegankelijk voor iedereen. Peter laat zien dat de oude spirituele traditie heel goed past bij de moderne mens. Deze verhandeling zal je hele leven ten goede veranderen. Het doel van deze verhandeling is een leven vol liefde, vrede, vreugde, harmonie en compassie. Je ontdekt de rust in jezelf, voor een gelukkiger leven. Ontspan in de schoonheid van je boeddhanatuur, vanuit een veilige en liefdevolle plek in je hart. Het tovert een zachte glimlach op je gezicht en laat je stralen. Het maakt het leven lichter.

"Leer deze drievoudige waarheid aan iedereen: een vrijgevig hart, vriendelijke woorden en een leven van dienstbaarheid en mededogen zijn de dingen die de mensen heel maken." Siddhartha Gautama (Gautama Boeddha)

 

Gedichten van Peter van Hooij: 

https://gedichtenvanpetervanhooij.jouwweb.nl

 

Even voorstellen

 

"De kleine spirituele helper"

Een eenvoudige monnik

 

Ik zal mezelf even voorstellen. Mijn naam is Peter van Hooij. Ik ben als oude ziel geboren op 10 maart 1972 in Arnhem. Ik ben net als mijn leraar een Yinshi, een monnik zonder klooster. Ik leef als chanmonnik (zenmonnik) een solitair, celibatair, ingetogen en teruggetrokken leven (midden in de maatschappij), om mij met onverdeelde aandacht en zonder afleiding toe te kunnen wijden aan een spiritueel en meditatief leven. Ik leef al mijn hele leven voor de spiritualiteit en het onderwijzen daarvan. Daarom ben ik hier. Ik wijs een eenvoudige weg, om te leven vanuit je hart. Ik ben geen grote spirituele leermeester. Ik ben een kleine spirituele helper, een eenvoudige monnik, die jou graag inspireert.

 

Een chandocent hoeft geen chanmonnik te zijn. Ik kies zonder verplichting ervoor om net als mijn leraar als monnik te leven. Ik ervaar dit niet als een zelfopgelegde beperking waar veel wilskracht voor nodig is, maar als een moeiteloze verruiming die veel voordelen heeft. Ik geniet intens van de rust en ruimte die dit geeft en ik vind het heerlijk om mij in alle vrijheid te kunnen richten op meditatie en wijsbegeerte. In de chantraditie waaruit ik kom zijn er geen dogmatische leefregels, maar wel expliciete aandachtspunten die leiden tot een bewuster leven.

 

Ik mediteer sinds 1984 en geef les sinds 1997. Ik ben de oprichter van Chinese Zen Arnhem en de grondlegger van het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme (zenboeddhisme). Het zevenvoudige pad is een weg vol prachtige ervaringen en wijsheden. Mijn chanlessen zijn kosteloos, vrijblijvend en voor iedereen toegankelijk, zoals dit normaal is in de altruïstische chantraditie waaruit ik kom. Ik heb mijn verhandeling over het chanboeddhisme in 2017 geschreven, zodat jij lekker thuis bezig kunt gaan met de Chinese filosofie en meditatie.

 

In mijn verhandeling leer je de essentie van de chanfilosofie, de oefenmethode van de chanmeditatie en de praktische toepassingsmogelijkheden hiervan in het dagelijks leven.

 

Mijn zevenvoudige pad bestaat uit zeven stapstenen, die in mijn verhandeling worden behandeld: aandacht (meditatie), tegenwoordigheid (zijn), waarneming (observatie), onthechting (desidentificatie), berusting (lijdzaamheid), efficiëntie (functionaliteit) en verantwoording (introspectie).

 

De onderwerpen die in mijn verhandeling aan bod komen: het voorwoord, de inleiding, de levenshouding, het verleden, de communicatie, het welzijn, de waarnemer, de seksualiteit, de aandachtmeditatie, de overdenking, de samenvatting en het nawoord (inclusief aanbevolen literatuur).

 

Ik zal in het eerste stuk hieronder heel kort een synthese aangeven van het chanboeddhisme met de christelijke mystiek, zoals ik dat beleef, voor wie dat interessant vindt. Daarna ga ik het alleen nog hebben over het chanboeddhisme. Als je niks met de christelijke mystiek hebt kan je het eerste stuk hieronder gewoon overslaan. Mijn zevenvoudige pad is geliefd bij zowel christenen als boeddhisten. Vooral bij degenen die het niet (meer) kunnen vinden in een geïnstitutionaliseerde dogmatische organisatie. Ze laven zich aan dezelfde bron van wijsheid en vaardigheid, door het volgen van mijn zevenvoudige pad.

 

Jezus Christus en Gautama Boeddha onderwezen in principe hetzelfde: een weg terug naar ons hart.

 

Ook andere spiritueel geïnteresseerden laven zich aan deze bron. Voorkennis van het boeddhisme en christendom is niet persé nodig, want boeddha en christus zitten in jou. Alles wat je nodig hebt om een chanboeddhist en/of christusmysticus te kunnen zijn staat in mijn verhandeling.

 

Ik ben een christen en chanboeddhist. Een christelijke chanboeddhist. Ik voel mij al mijn hele leven (van kinds af aan, vanuit een katholieke opvoeding) diep geraakt door de prachtige, liefdevolle en troostende christelijke spiritualiteit. Ik ben niet verbonden aan een kerk. Ik heb niks met de beperkende kerkelijke dogmatiek. Bovendien is mijn visie anders dan de kerkelijke leer. In mijn ogen was Jezus een mysticus, waarbij ik mij baseer op het buitenbijbelse Thomas evangelie (Nag Hammadi). Ik beleef het christendom op een persoonlijke, eenvoudige en verinnerlijkte manier. Ik ben diepgaand geïnspireerd door de christelijke mystiek. Met name door de mystici Meister Eckhart, Jan van Ruusbroec, Bernardus van Clairvaux, Willem van Saint-Thierry en Evelyn Underhill. Het chanboeddhisme heeft mijn eigen, sterk vereenvoudigde, invulling van de christelijke mystiek bepaald.

 

Voor een beginner is het lezen en begrijpen van de klassieke literatuur uit de christelijke mystiek een hele opgave. Bovendien is deze literatuur zeer omvangrijk. Willem van Saint-Thierry heeft dit goed omschreven: "De lezing van moeilijke geschriften vermoeit een nog ongeoefende geest in plaats van hem te verkwikken. Zij verstrooit de aandacht en versuft gevoel en verstand." Het is raadzaam om (vooral in het begin) niet teveel informatie tot je te nemen (onnodige ballast) en je volledig te richten op de praktijk. Daarom wijs ik een eenvoudige weg, die voor iedereen begaanbaar is. Ik schrijf vanuit mijn hart. De visies van de diverse mystici hebben overeenkomsten, maar kunnen ook van elkaar verschillen. Hoewel ik erdoor geïnspireerd ben ga ik volledig mijn eigen weg. Het chanboeddhisme en de mystiek ontmoeten elkaar hierbij.

 

"Wat je zal schrijven zal mij meer smaken als het niet komt van één of andere literator, maar van wat je hebt geleerd in de school van de Heilige Geest." Bernardus van Clairvaux

 

Ik zal hier in een notendop alles aanreiken wat je nodig hebt om te leven als mysticus (of mystica). Meer heb je (ook als je gevorderd bent) niet nodig. We hebben allemaal het vermogen om een mysticus (of mystica) te zijn: een mens met mystieke godservaringen (unio mystica). Je hoeft geen lange en moeilijke weg te gaan van andere mystici. Ik wijs je op de "directe" mystieke ervaring, zodat je zelf een mysticus (of mystica) kunt zijn. Het gebed (gebedsmeditatie) is belangrijk voor mij.

 

"Het levendige gebed. Veel mensen die bidden mompelen een paar woorden, omdat ze het zo hebben geleerd. Het is niet meer doorvoelt, doorleeft. Men ziet hun overtuiging vaak niet terug in hun leven, maar ook niet in het gebed. Wat is volgens jou dan een levendig gebed Peter? Sommigen verwachten dan dat ik een aantal gebeden op ga noemen. Dat ga ik niet doen. Ik heb het hier over het bidden vanuit het diepste van je hart en ziel. Het is voelbaar. Intens voelbaar. Ken je dat? Dat je terecht komt in een diepe staat van hogere liefde? Dat de tranen in stilte over je wangen rollen van ontroering? Dat je niet meer gelooft, maar weet, omdat het onmiskenbaar is? Nee? Dan heb je nooit echt gebeden en waren je woorden slechts woorden. De kracht zit niet in de woorden, maar in de intentie van de woorden. Het voelen van Gods aanwezigheid. Amen."

 

Ooit zei iemand tegen mij: "Peter, ik bid al mijn hele leven, maar God antwoord niet." Ik zei: "God antwoord wel, maar jij verstaat God niet, omdat je er steeds doorheen blijft praten." Hiermee geef ik aan dat stilte net zo belangrijk is als de intentie van de woorden. Wees na je gebedswoorden even stil en luister, zodat je de innerlijke fluistering kunt horen. Het stiltegebed verruimt je gebedsleven.

 

Soms zegt iemand: "God bestaat niet." Dan zeg ik: "God bestaat wel, maar jij bent je er niet bewust van dat God bestaat. Je hebt geen Godsbesef. Dat is iets anders." God dient men te beleven, te voelen, te ervaren. Niet geloven dat God bestaat, maar weten door ervaring. Weten dat God bestaat.

 

De mystica Juliana van Norwich noemde God Moeder. God heeft geen verschijningsvormen. God is puur bewustzijn. God is onzijdig en niet persoonlijk. Je mag God aanspreken als Abba (Vader) of Amma (Moeder). Dit zijn Aramese aanspreekvormen, die het persoonlijk maken. Aramees was de moedertaal van Jezus. Jezus noemde God Abba.

 

Mijn geliefde gebed dat ik graag bid is: "God, hier ben ik. Ik ben hier voor Uw liefde." Wees helemaal open om Gods liefde te ontvangen, tijdens dit zeer korte en krachtige gebed. Geef je volledig over aan Gods liefde. Blijf dit gebed herhalen (in gedachte of fluisterend), zodat je in een hogere sfeer terecht komt. Vaak houd ik hierbij mijn armen open voor mij, met de handpalmen omhoog en het hoofd iets gebogen, in een deemoedige ontvangende positie. Het gebed "Hier ben ik" plaatst je volledig met je aandacht in het hier en nu en maakt je volledig bewust van de diepere reden van je bestaan: het brengen van het heilige licht in deze vaak donkere wereld. Het hoogste doel van het gebed is de hereniging van de godsvonk met God.

 

Zelfs als jij je daar niet bewust van bent, wordt je gedragen door God en bijgestaan door engelen. God is de universele, oneindige en alomvattende bewustzijnsbron, waar al het leven uit voortkomt. God is het ultieme goede. We zijn allemaal kinderen van God. God houdt onvoorwaardelijk van alle kinderen. Ook van jou.

 

Wij zijn in God en God is in ons. De godsvonk (christusbewustzijn) komt voort uit God en huist in ons hart. De godsvonk is aanwezig in ieders hart, dus wees lief voor elkaar. Laten we licht en liefde naleven. Veel mensen staan ver van het licht vandaan, in de duisternis. Laat het licht in je hart ook op die mensen schijnen, zelfs als zij daar niet naar leven. Want alleen licht kan duisternis verdrijven.

 

Ik streef naar een vredig, vergevingsgezind en geweldloos leven, inclusief geweldloze communicatie, vanuit een christelijk en boeddhistisch oogpunt. Gezegend zijn de lichtdragers, waar een grote behoefte aan is.

 

"Vergeving is de geur die het viooltje afgeeft op de hak die het heeft vertrapt." Mark Twain

 

Het woord religie komt van het Latijnse woord religare, wat "verbinden" betekent. Dit wijst op de verbinding met God. Het chanboeddhisme is geen godsdienst, maar een spirituele levensfilosofie met een praktische beoefening, waarbij het gaat om de toepassing in het dagelijks leven.

 

Religie en filosofie kunnen heel goed samengaan. In zowel de christelijke mystiek (christusmystiek) als in het chanboeddhisme gaat het om "het heilige licht in ons hart" (christusbewustzijn of boeddhanatuur). Religie en filosofie liggen hier dicht bij elkaar.

 

De christusmystiek is, net als het chanboeddhisme, gericht op nondualiteit. Het oorspronkelijke bewustzijn is het nonduale bewustzijn. Het strijdende kwade is duaal en ziet het goede als tegenstelling. Het vredige goede is nonduaal en kent geen tegenstelling. God (de godsvonk) kent geen tegenstelling. Nondualiteit is niet het overstijgen van goed (licht) en kwaad (duister), maar het volledig opgaan in het goede (het licht). Nondualiteit is goedheid. Goedheid is nondualiteit. Het nonduale bewustzijn is het bewustzijn vol goedheid. God is het ultieme goede.

 

Het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme kan ook het zevenvoudige pad van de christusmystiek zijn. De boeddhanatuur (de innerlijke boeddha) in het chanboeddhisme is in de christusmystiek het christusbewustzijn (de godsvonk, de innerlijke christus). De boeddhanatuur en het christusbewustzijn zijn twee namen voor één en hetzelfde. Als je het levendige gebed praktiseert (zoals hierboven aangegeven) en je het zevenvoudige pad bewandelt (zoals onderwezen in mijn verhandeling), dan heb je alles wat je nodig hebt om te leven als mysticus (of mystica).

 

Mijn zevenvoudige pad is geliefd bij zowel christenen als boeddhisten. Ze laven zich aan dezelfde bron van wijsheid en vaardigheid. In mijn verhandeling schrijf ik puur en alleen over het chanboeddhisme, waarbij je (indien gewenst) zelf de vertaalslag kunt maken naar de christusmystiek. Simpelweg door het woord boeddhanatuur (de boeddha in jezelf) te vervangen door het woord christusbewustzijn (de christus in jezelf). Een chanboeddhist wordt dan een mysticus (of mystica).

 

In mijn verhandeling schrijf ik puur en alleen over het chanboeddhisme.

 

Mensen inspireren zie ik als mijn roeping (door wat ik doe, zeg en schrijf). Ik heb van kinds af aan mijn hart gevolgd en mijn leven eraan gewijd om anderen te helpen hun hart te volgen. In onze moderne wereld leren mensen van kinds af aan zichzelf te verlaten (van het hart naar het hoofd) en ze doen er vervolgens een heel leven over om zichzelf terug te vinden (van het hoofd naar het hart). Ik wijs in mijn verhandeling over het chanboeddhisme een kortere weg terug naar jezelf, terug naar je hart. Ben je uitgeleerd als je jezelf hebt hervonden? Nee, zeker niet. Eigenlijk begint het dan pas. Ik ben zelf ook nog steeds bezig met mijn leerproces, om tot verdere innerlijke verfijning te komen. Ik deel als mens, leraar en schrijver mijn levenservaring als chanboeddhist (en mysticus). Tijdens het lezen leer je mij steeds beter kennen (hoe ik ben, hoe ik in het leven sta en hoe ik omga met levenssituaties).

 

Ik behoor niet tot de moderne westerse boeddhisten die van het boeddhisme een psychologie en van de meditatie een techniek hebben gemaakt. Hoewel daar natuurlijk niks op tegen is. Ik volg de oude traditie van het chanboeddhisme, die diepgaand spiritueel is.

 

Chan (chanboeddhisme) is de Chinese voorloper van de Japanse zen (zenboeddhisme). Zen komt voort uit chan. Tot nog toe is zen in het westen bekender dan chan. Dit komt doordat zen veel eerder naar het westen kwam dan chan. Daarom verwijs ik er vaak naar als Chinese zen, voor de herkenbaarheid.

 

Ik houd van de eeuwenoude chantraditie die afkomstig is uit het "oude" China, zoals ik deze leerde van mijn leraar Han Laoshi, maar ik heb net als mijn leraar helemaal niks met het moderne China. Daar voel ik geen enkele verbinding mee. Mijn leraar maakte geen deel uit van de besloten Chinese gemeenschap in Nederland en ging als traditionele kluizenaar volledig zijn eigen weg.

 

Ik beheers dankzij mijn leraar de complete Chinese vakterminologie (geheel van Chinese termen in de Chinese traditie), wat een functionele waarde heeft. Ik ben verder niet thuis in de Chinese taal, omdat dit geen enkele meerwaarde heeft. Mijn leraar gaf les in het Engels en later in het Nederlands.

 

In mijn verhandeling gebruik ik geen ik-vorm. Als het over mezelf gaat dan heb ik het over Peter. Bijvoorbeeld: "Peter is de grondlegger van het zevenvoudige pad." In plaats van: "Ik ben de grondlegger van het zevenvoudige pad." De reden hiervan wordt duidelijk tijdens het lezen. Ik kijk naar mezelf als een waarnemer en ik schrijf over mezelf als een waarnemer. In mijn verhandeling heb ik zelf een voorbeeldfunctie.

 

Mijn verhandeling heb ik geschreven om het chanboeddhisme voor een breed publiek toegankelijk te maken. Zelfs als je niks hebt met het chanboeddhisme zal je het zinnig, nuttig en inspirerend vinden wat ik schrijf.

 

Door ziekte en de daaruit voortkomende beperkingen geef ik sinds 2023 geen les meer, omdat ik niet kan garanderen wanneer een les door kan gaan of niet. Hoewel ik niet meer goed in staat om les te geven, blijf ik het chanboeddhisme onderwijzen door het voorleven van wat ik heb geleerd. Het laten zien hoe ik de wijsheid in de praktijk breng. Ik doe wat ik schrijf.

 

Je mag deze webpagina op social media delen. Ik maak zelf geen gebruik van social media (lekker rustig zonder al die prikkels). Op mijn eigen schrijfwerk na ben ik verder niet actief op internet (sites, apps en forums).

 

Ik draag mijn verhandeling met dankbaarheid op aan mijn leraar Han Laoshi. Zonder zijn onderwijs had ik mijn verhandeling nooit kunnen schrijven.

 

Ik wens jou veel leesplezier en inspiratie toe.

 

Peter van Hooij

Chinese Zen Arnhem

Arnhem, 23 december 2023

 

 

Verhandeling van 23 december 2023

(update van 14 april 2017)

 

Foto's: Peter van Hooij (2017)

 

"Verwonder je tijdens de reis terug, maak gebruik van het pad en ga voort." 

Caodong chanmeester Hong Zhi 宏智正覺 (Hongzhi Zhengjue, 1091-1157)

De stille verlichting 默照 (mozhao)

 

Het traditionele Chinese chanboeddhisme

Klassieke chanmeditatie en chanfilosofie

 

Toegankelijk gemaakt voor de moderne mens

 

Het boeddhisme is in India ontstaan in de vijfde eeuw voor onze westerse jaartelling. In de eerste eeuw van onze westerse jaartelling werd het boeddhisme vanuit India naar China gebracht. In China werd het boeddhisme sterk beïnvloed door het taoïsme (daoïsme), waaruit in de vijfde eeuw het chanboeddhisme ontstond. Chan 禪 (spreek uit als: tsján) is de Chinese voorloper van de Japanse zen. Zen komt voort uit chan. Deze zijn echter niet hetzelfde. Er zitten meerdere verschillen tussen chan en zen. Deze verhandeling gaat over 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme,' kortweg het zevenvoudige pad 七正道 (qi zheng dao). 

 

Siddhartha Gautama (Gautama Boeddha), de grondlegger van het boeddhisme, is in het chanboeddhisme bekend als de 'voorouderboeddha' 佛祖 (Fozu), van wie wij als boeddhisten afstammen. Het bescheiden zevenvoudige pad van Peter is niet bedoeld als een vervanging van het edele achtvoudige pad van Siddhartha, maar ligt in het verlengde daarvan. 

 

"Het bewustzijn breed en verreikend is zonder limiet. Puur en schoon straalt het licht uit. De spirituele kracht is onbeperkt. Omdat het helder is kan men zeggen dat het ruimte is, maar deze ruimte is vol licht. Deze helderheid is puur op zichzelf, voorbij oorzaak en gevolg en los van actie en reactie. Deze wonderbaarlijkheid is altijd aanwezig en de verlichting is enorm." Hong Zhi

 

Chanboeddhist Peter van Hooij (1972) komt uit de Chinese Caodong traditie 曹洞宗 van het chanboeddhisme (het taoïstische boeddhisme). Peter is de grondlegger van 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' Peter begon in 1984 als kind met de dagelijkse chanmeditatie en hij begon op verzoek van zijn leermeester in 1997 met lesgeven, om de oude Chinese wijsheid te onderwijzen aan de moderne mens. Naast het lesgeven bleef Peter zich verder ontwikkelen bij zijn leermeester. De lessen van Peter in het chanboeddhisme zijn kosteloos, vrijblijvend en voor iedereen toegankelijk, zoals dit normaal is in de altruïstische chantraditie waaruit hij komt. 

 

"De beste manier om anderen te onderwijzen is het voorleven van wat je hebt geleerd. Het laten zien hoe jij de wijsheid in de praktijk brengt." Han Laoshi

 

Peter is een oud-leerling van de Chinese Caodong chanmeester Han Laoshi (Han Wei Min, 1924-2012). Han Laoshi was een monnik zonder klooster 隱士 (Yinshi). Han Wei Min 韓偉民 werd in China geboren in 1924 in de stad Zouping in de provincie Shandong. Hij kreeg het Chinese zuiver land boeddhisme (jingtuzong), taoïsme en confucianisme met de paplepel ingegoten. Hij kreeg onderwijs in het chanboeddhisme van de Caodong chanmeester Li Gen Sheng 李根生 (1893-1962) in het dorp Dajindian in de provincie Henan. Li Gen Sheng begon bij de Caodong chanmonnik Shi Yan Le 释延乐 (1842-1918) en kreeg vervolgens onderwijs van de Caodong chanmonnik Shi Heng Lin 释恒林 (1865-1923). De eerbiedwaardige Shi Heng Lin onderwees het chanboeddhisme buiten de kloostermuren, om het toegankelijk te maken voor de gewone Chinese burgers. Shi Heng Lin gaf les in Chengchow en Luoyang in de provincie Henan. Han Laoshi kwam in 1978 op 54 jarige leeftijd naar Nederland om te werken als kok. Hij gaf les in Velp (Gelderland). Peter was 12 jaar (1984) toen Han Laoshi zijn leermeester werd. De oude Chinese meester was als een vader voor Peter die zijn wijsheid en vaardigheid ruimhartig met hem deelde. Toen Peter 15 jaar was (1987) overleed zijn vader, waarna er een soort vader/zoon relatie ontstond tussen Han Laoshi en Peter. Han Laoshi overleed in 2012 op 88 jarige leeftijd in zijn geboortestad Zouping in de provincie Shandong.

 

Peter is net als zijn leraar een monnik zonder klooster (Yinshi). Peter leeft bewust een solitair, celibatair, ingetogen en teruggetrokken leven (midden in de maatschappij), als een monnik zonder klooster, om zich volledig toe te wijden aan een spiritueel en meditatief leven.

 

"Een chanmeester heeft geen klooster nodig, omdat de heilige ruimte een innerlijke en geen uiterlijke ruimte is." Li Gen Sheng

 

"Schenk je toewijding aan de drie goedheden: de boeddhanatuur in jezelf, de wijsheid van het hart en de gelijkgestemden om je heen." Li Gen Sheng (dit is een verinnerlijkte versie van de drie juwelen: boeddha, dharma en sangha)

 

"De wijsheid van de boeddha is de wijsheid van het hart. De wijsheid van het hart is de wijsheid van de boeddha. Deze wijsheid overstijgt alle regels, dogma´s en gewoonten en is toegankelijk voor iedereen." Shi Heng Lin

 

"Deel de wijsheid met heel je hart, zonder er iets voor terug te verwachten." Shi Heng Lin

 

Peter onderwijst in zijn lessen alle onderdelen van de traditionele Caodong chan. De traditionele beoefening van Caodong chan bestaat uit: zittende meditatie 坐禪 (zuochan), bewegende meditatie 導引 (daoyin), alchemistische meditatie 內丹 (neidan) en lopende meditatie 經行 (jingxing). De elegante, circulaire en vloeiende Caodong daoyin (Tao Yin) bestaat uit acht poorten 八門 (bamen). Naast de zittende meditatie wordt er in de traditie aandacht geschonken aan de staande meditatie 站立 (zhanli). Niet alle onderdelen kunnen via een verhandeling worden geleerd. In deze verhandeling komen alleen de zittende meditatie en de levensfilosofie aan bod. De andere onderdelen worden niet in deze verhandeling behandeld. Toch is het chanboeddhisme zonder alle onderdelen, zoals dit wordt onderwezen in deze verhandeling, een compleet geheel. 

 

Deze verhandeling omvat alles wat je nodig hebt om het chanboeddhisme te doorgronden en door het leven te gaan als chanboeddhist. Het omvat de kern van wat Peter onderwijst en waar het in zijn onderwijs in essentie om gaat: 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.'

 

Het zevenvoudige pad is een hedendaagse weg die diepgeworteld is in de eeuwenoude wijsheidstraditie. De eeuwenoude traditie is het fundament van deze verhandeling en loopt als een rode draad door de verhandeling heen. De kenmerkende schrijfstijl van Peter zorgt voor een bijzondere leeservaring, die leidt tot een meditatieve levenskunst. Je bent een stuk wijzer na het lezen van deze verhandeling.

 

Peter ontwikkelde 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme,' gebaseerd op het onderwijs van zijn leermeester Han Laoshi (Han Wei Min). Peter heeft het vormloze onderwijs van Han Laoshi in een vorm gegoten: het zevenvoudige pad. Han Laoshi had geen vaste structuur in zijn onderwijs. Peter heeft met het zevenvoudige pad een duidelijke structuur in het onderwijs aangebracht, wat het overzichtelijker en toegankelijker maakt.

 

In deze verhandeling laat Peter zien hoe hij het zevenvoudige pad toepast in zijn leven en hoe jij dat ook kunt doen. 

 

Het zevenvoudige pad van Peter bestaat uit zeven stapstenen, die in deze verhandeling worden behandeld: aandacht (meditatie), tegenwoordigheid (zijn), waarneming (observatie), onthechting (desidentificatie), berusting (lijdzaamheid), efficiëntie (functionaliteit) en verantwoording (introspectie). 

 

Het zevenvoudige pad met de zeven stapstenen van Peter worden behandeld in de onderwerpen: het voorwoord, de inleiding, de levenshouding, het verleden, de communicatie, het welzijn, de waarnemer, de seksualiteit, de aandachtmeditatie, de overdenking, de samenvatting en het nawoord (inclusief aanbevolen literatuur). 

 

Peter werpt aan de hand van het zevenvoudige pad een verhelderend licht op het leven en op herkenbare levenssituaties. Levenssituaties (die iedereen kent en heeft meegemaakt) worden door Peter vanuit een totaal andere visie bekeken en benaderd dan de meeste mensen kennen en gewend zijn. 

 

De wens van Peter is dat jij verlichting vindt en vanuit je hart kunt leven. 

 

"Ik (Peter) heb mijn verhandeling geschreven vanuit de innerlijke waarnemer (het ware zelf); dus niet vanuit de eerste persoon (ik-vorm). Ik heb mijn verhandeling dusdanig geschreven, dat het is alsof je wordt toegesproken en je één op één les krijgt. Tijdens het schrijfproces ben ik uitgegaan van mijn eigen praktijkervaring. Het is dus doorleefde wijsheid waar je direct iets aan hebt. Mijn verhandeling zal jou helpen om de boeddha in jezelf te vinden." Peter van Hooij 

 

"Volg geen boeddha buiten jezelf. Volg de boeddha in jezelf. Alleen de boeddha in jezelf kan jou verlichting schenken." Han Laoshi

 

De boeddhanatuur 佛性 (foxing), je oorspronkelijke zijn, is een centraal begrip in het chanboeddhisme. De boeddhanatuur is al in jou. Je hoeft je er alleen nog maar bewust van te worden en te blijven. In de Caodong traditie wordt de boeddhanatuur, die huist in ons geesteshart 心 (xin), aangeduid als: "De parel in de lotus" 蓮中珠 (lian zhong zhu). De boeddhanatuur is onzijdig en niet persoonlijk. De boeddhanatuur is puur bewustzijn. De boeddhanatuur is niet het bewustzijn van de geest. De boeddhanatuur is het bewustzijn achter de geest. Het is je ware natuur. De boeddha in jezelf is de verpersoonlijking (personificatie) van de boeddhanatuur in jezelf, je ware aard van waaruit je waarneemt. Han Laoshi heeft de boeddhanatuur concreet en praktisch werkbaar en inzetbaar gemaakt door het de boeddha in jezelf, de waarnemer en het ware zelf te noemen en zo een inzicht te onderwijzen die toepasbaar is. Han Laoshi noemde de innerlijke boeddha vaak Xiaofo 小佛, wat de 'kleine boeddha' betekent. Dit helpt je om je er bewust van te blijven dat boeddhaschap niet inhoud dat je zeer ernstig en plechtig moet zijn, maar juist vrij als een kind vol verwondering, vrolijkheid en speelsheid door het leven mag gaan. Het inzicht dat je een kleine boeddha bent stemt je tevens tot nederigheid. Het leven vanuit de boeddhanatuur is het leven vanuit het nonduale eenheidsbewustzijn. Het doel van het chanboeddhisme is om contact te maken met je oorspronkelijke zijn. De innige verbinding met je ware zelf geeft een diep gevoel van genegenheid en geborgenheid. Het is een hartverwarmende ervaring die uiteindelijk blijvend is. Welkom kleine boeddha. Welkom in de fascinerende wereld van het chanboeddhisme.

 

Het chanboeddhisme is gericht op nondualiteit 無極 (wuji). Het oorspronkelijke bewustzijn is het nonduale bewustzijn. Het is een misvatting dat het principe van Yin en Yang ook van toepassing is op goed en kwaad. Dat is niet zo. Door het overstijgen van Yin en Yang (de dualiteiten van het aardse bestaan) kom je juist in contact met het ultieme goede. Het strijdende kwade is duaal en ziet het goede als tegenstelling. Het vredige goede is nonduaal en kent geen tegenstelling. De boeddhanatuur kent geen tegenstelling. Nondualiteit is dus niet het overstijgen van goed en kwaad, maar het volledig opgaan in het goede. Nondualiteit is goedheid. Goedheid is nondualiteit. Het nonduale bewustzijn is het bewustzijn vol goedheid. Je wordt niet langer meegesleurd door de dualiteiten van dit aardse leven, waardoor je kunt leven vanuit een diepe innerlijke rust. Een leven vol goedheid en compassie voor jezelf en anderen. 

 

"Compassie is geen begrip, maar een diep gevoel van medeleven dat toegepast kan worden als een praktische vaardigheid." Han Laoshi

 

Dit is een verhandeling over de Chinese filosofie en meditatie van het chanboeddhisme (het taoïstische boeddhisme), zoals Peter het leerde van zijn leermeester Han Laoshi. We hebben het in de oude Chinese traditie over het 'beoefenen' van de levensfilosofie en niet over het bestuderen daarvan, omdat het naast de meditatie heel praktisch toepasbaar is als een geestelijke training en levenskunst. De filosofie en meditatie zijn als Yin en Yang. Ze zijn 'samen' één. Zonder elkaar zijn ze niet compleet. In deze verhandeling leer je de essentie van de chanfilosofie, de oefenmethode van de chanmeditatie en de praktische toepassingsmogelijkheden hiervan. Er gaat een nieuwe wereld voor je open, met deze eeuwenoude wijsheidstraditie. 

 

"Meditatie en wijsheid zijn als de lamp en het licht. Als er een lamp is, dan is er licht. Als er geen lamp is, dan is er geen licht. De lamp is de bron van het licht. Het licht komt voort uit de lamp. Hoewel ze twee namen hebben zijn ze in wezen één. Zo is dit ook met meditatie en wijsheid." Nanzong chanmeester Hui Neng 惠能大鑒 (Huineng Dajian, 638-713) 

 

Introductie:

 

"Chan is als een zoete vrucht. Duizenden woorden kunnen de smaak niet omschrijven. Je weet pas hoe de vrucht smaakt als je het zelf hebt geproefd." Han Laoshi

 

Het doel van het eeuwenoude Chinese chanboeddhisme (het taoïstische boeddhisme) is zijnsontplooiing (spirituele ontwikkeling), de ontplooiing van het zijn. Het contact leggen en onderhouden met je oorspronkelijke zijn, de boeddhanatuur (foxing) in jezelf. Het chanboeddhisme is de levenskunst van het bewuste zijn. Je volledig bewust zijn van je ware zelf. Het zijn vanuit je oorspronkelijke zijn. Het leven vanuit de boeddhanatuur. Het maakt je leven tot een spiritueel avontuur. Een innerlijke ontdekkingsreis. 

 

"In uiterste helderheid verlicht bestaat slechts verwondering. Want het ligt volkomen buiten het domein van de conceptuele geest. Het heeft geen sporen van schaduwen en verschijningsvormen. Het kan worden ervaren als de spirituele essentie." Hong Zhi

 

"Het chanboeddhisme is niet met de denkgeest te bevatten. Het gaat om het diepere innerlijke weten door de intuïtieve wijsheid van het hart." Han Laoshi

 

Als we het in het chanboeddhisme hebben over het hart, dan hebben we het over het geesteshart (xin). De zetel van de boeddha in jezelf (foxing). De parel in de lotus. 

 

"Het onbegrijpelijke, dat altijd in ons is, omvat het universum." Caodong chanmeester Fu Rong 芙蓉道楷 (Furong Daokai, 1043-1118)

 

Chan 禪 is Chinees voor 'meditatie' en komt voort uit de Indiase dhyana (Sanskriet voor meditatie). Dhyana werd in China verbasterd tot channa en afgekort tot chan. Chan is de Chinese voorloper van de Japanse zen. Zen komt voort uit chan. Peter van Hooij onderwijst Caodong chan (spreek uit als: tsao dong), wat de voorloper is van Soto zen. De Japanse Soto school van zen komt voort uit de Chinese Caodong school van chan. Deze zijn echter niet hetzelfde. Er zitten meerdere verschillen tussen Caodong en Soto. Een andere bekende school is de Japanse Rinzai school van zen, welke voortkomt uit de Chinese Linji school van chan.

 

"Tienduizend bloemen in de lente, een koel briesje in de zomer, de maan in de herfst, sneeuw in de winter. Als je geest niet wordt vertroebeld door onnodige dingen, is dit het beste seizoen van je leven." Linji chanmeester Wu Men 無門慧開 (Wumen Huikai, 1183-1260)

 

De bekendste chanscholen zijn: Caodong, Linji, Nanzong, Hongzhou, Guiyang, Fayan en Yunmen. 

 

Caodong chan is in China ontstaan in de negende eeuw van onze westerse jaartelling. Caodong chan is vernoemd naar de oprichters Caoshan Benji 曹山本寂 (840-901) en diens leermeester Dongshan Liangjie 洞山良價 (807-869).

 

Caodong is één van de scholen van chan. Het ligt echter genuanceerder dan dat. Er zijn tussen de Caodong meesters verschillen te vinden, afhankelijk van de overleveringslijn. Wij volgen de weg van de stille verlichting 默照 (mozhao) en beoefenen de meditatie 坐禪 (zuochan) volgens de Caodong chanmeester Hong Zhi 宏智正覺 (Hongzhi Zhengjue, 1091-1157), in de overleveringslijn van de Caodong chanmeester Shi Heng Lin 释恒林 (1865-1923).

 

"Waar de ruimte leeg is, bevat het al het zijn. Waar het zijn is, verblijft het in de ene ruimte. De ruimte brengt de energie van alle levensvormen tot uitdrukking." Hong Zhi

 

"De stille verlichting" wordt in deze verhandeling aangeduid als "de bewuste staat van zijn."

 

Het Chinese chanboeddhisme wordt door de Chinese boeddhistische gemeenschap vaak vermengd met het Chinese Amitabha boeddhisme 淨土宗 (jingtuzong: zuiver land boeddhisme), met onder andere de bekende bodhisattva's (pusa) Pu Tai Mi Le (Maitreya, de lachende rondbuikige boeddha) en Kwan Yin (Avalokiteshvara, de compassievolle trooster). Hierin wordt vooral Emituo (Amitabha, de boeddha van het oneindige licht) aanbeden. Met het Chinese boeddhisme 佛教 (fojiao) wordt meestal deze combinatie bedoeld. Hoewel het Amitabha (zuiver land) boeddhisme prachtig is onderwijst Peter van Hooij alleen het chanboeddhisme in de puurste vorm 禪宗 (chanzong), zoals hij het leerde van zijn Chinese leermeester Han Laoshi. 

 

"Ontdek de boeddha in jezelf, zodat je niet afhankelijk bent van een boeddha buiten jezelf." Han Laoshi

 

Chanmeester Han Laoshi onderwees de kracht van eenvoud en de juiste intentie (yi), waaruit het juiste mediteren, spreken, handelen en leven voortkomen. De intentie is allesbepalend. De levensenergie 氣 (qi) volgt de intentie 意 (yi). De levensenergie resoneert mee op de zuivere intentie van de innerlijke boeddha. Peter van Hooij ontwikkelde 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme' om in alle eenvoud te kunnen leven vanuit de juiste intentie, gebaseerd op het onderwijs van Han Laoshi. 

 

"Het gaat om de intentie van waaruit je het leven leidt. De diepste bedoeling van waaruit je handelt. Een zuivere intentie vanuit het hart is alles wat je nodig hebt." Han Laoshi

 

Kenmerkend voor het onderwijs van Han Laoshi is zijn diepe inzicht, zijn liefdevolle aandacht, zijn tolerante houding, zijn milde opstelling en de nadruk die hij legt op de innerlijke ervaring.

 

"Je hart is de heilige tempel van de boeddha. Alleen daar zal je de boeddha vinden." Han Laoshi

 

Veel mensen denken dat verlichting 菩提 (puti) een onbereikbare ervaring is, die is voorbehouden aan monniken. Han Laoshi leert ons echter dat verlichting verre van onbereikbaar is. Verlichting is gewoon te bereiken door iedereen. 

 

"Verlichting is een staat van zijn waarin je het licht van de boeddha in je hart laat schijnen." Han Laoshi

 

"Verlichting in stilte wordt vergeleken met de heldere herfsthemel. Waar de schaduw van het licht verdwijnt. Dit is het moment waarop zelfs de vervulling wordt overstegen. Wanneer de bron zuiver is wordt de ervaring ervan werkzaam." Hong Zhi

 

Met stilte wordt niet bedoeld dat er geen geluiden om je heen mogen zijn, maar dat je gedachten en emoties tot verstilling (rust) zijn gekomen. Het gaat dus om innerlijke stilte (innerlijke rust). 

 

Deze korte praktische verhandeling over het klassieke Chinese chanboeddhisme (het taoïstische boeddhisme) heeft Peter van Hooij geschreven om jou op een toegankelijke manier een eenvoudige weg te wijzen in de filosofie en meditatie van het chanboeddhisme. Het is ontstaan door de levenslange toewijding van Peter aan het chanboeddhisme. Iedereen heeft een boeddha in zich (de parel), die huist in ons geesteshart (de lotus). Ontdek de boeddha in jezelf (het ware zelf), door 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' Ontdek de rust in jezelf, voor een gelukkiger leven. Deze verhandeling is een gids die jou de weg wijst op het levenspad, dat leidt naar de diepste grond van het bestaan en het thuiskomen in jezelf (het zijn van de boeddha). Na verdwaalt te zijn geweest vindt je eindelijk weer je thuis. Het schenkt complete geestelijke verzadiging. De chanmeditatie staat hierin centraal. Bezig zijn met chan werkt levensveranderend. 

 

"Door dit boeddhaschap te gaan ontwikkelen ben je in staat een verinnerlijkt en verlicht leven te gaan leiden en toch midden in het gewone dagelijkse leven te blijven staan." Han Laoshi

 

Het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme

 

Voorwoord:

 

Deze verhandeling omvat alles wat je nodig hebt om het chanboeddhisme te doorgronden en door het leven te gaan als chanboeddhist. Het omvat de kern van wat Peter van Hooij onderwijst en waar het in zijn onderwijs in essentie om gaat: 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' Een unieke weg in een oude traditie. Zijn verhelderende visie op het leven opent je ogen en maakt je bewust. 

 

Door deze verhandeling krijg je inzicht en wijsheid en leer je hoe je ernaar kunt leven en handelen. 

Deze verhandeling is gericht op de praktische toepassing van het chanboeddhisme in het dagelijks leven en in bepaalde levenssituaties, door het bewandelen van het zevenvoudige pad. Peter heeft deze verhandeling geschreven vanuit zijn eigen levenservaring als chanboeddhist en de ervaring die hij heeft opgedaan in het begeleiden van mensen als chandocent. 

Peter is de grondlegger van 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' Peter heeft de zeven stapstenen gevormd en het zevenvoudige pad aangelegd, een praktische inwijdingsweg in het chanboeddhisme. 

 

Het leven vanuit de boeddha (de boeddhanatuur) in jezelf wordt bereikt door het bewandelen van het zevenvoudige pad, dat Peter voor jou heeft uitgestippeld en dat bestaat uit zeven stapstenen. Onderweg krijg je inzichten en ontwikkel je vaardigheden waarmee je verder komt op je levenspad. 

 

Het zevenvoudige pad van Peter, gebaseerd op het onderwijs van zijn leermeester, is een meditatieve training voor innerlijke verfijning en een leidraad voor het leven.

 

In deze verhandeling worden herkenbare levenssituaties (die iedereen bekend voorkomen) door Peter vanuit een totaal andere invalshoek bekeken en benaderd aan de hand van 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' Je leert anders naar deze situaties te kijken en er anders mee om te gaan. Naast dat Peter jou bewust maakt en inzicht geeft in deze situaties leert hij jou hoe je de inzichten kunt toepassen in je leven. Er is namelijk een groot verschil tussen iets weten en iets daadwerkelijk kunnen toepassen. 

 

Deze verhandeling gaat over 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' De onderwerpen die aan bod komen: het voorwoord, de inleiding, de levenshouding, het verleden, de communicatie, het welzijn, de waarnemer, de seksualiteit, de aandachtmeditatie, de overdenking, de samenvatting en het nawoord (inclusief aanbevolen literatuur). Het zevenvoudige pad is te vinden in de onderwerpen. 

 

Het zevenvoudige pad van Peter bestaat uit zeven stapstenen, die in deze verhandeling worden behandeld: aandacht (meditatie), tegenwoordigheid (zijn), waarneming (observatie), onthechting (desidentificatie), berusting (lijdzaamheid), efficiëntie (functionaliteit) en verantwoording (introspectie). 

 

De aandachtmeditatie (chanmeditatie) bestaat uit vijf fasen: ontspanningsoefening, focusoefening, reactieoefening, beheersingsoefening en zijnsoefening. 

 

In deze verhandeling leer je de essentie van de chanfilosofie, de oefenmethode van de chanmeditatie en de praktische toepassingsmogelijkheden hiervan. In deze verhandeling wordt de chanmeditatie aangeduid als de aandachtmeditatie, omdat de aandacht hierin centraal staat. De boeddha in jezelf wordt in deze verhandeling aangeduid als de waarnemer. De stille verlichting wordt in deze verhandeling aangeduid als de bewuste staat van zijn. 

 

Het gaat om het contact maken met de boeddhanatuur in je hart: "De parel in de lotus." 

 

Peter heeft deze verhandeling zo kort mogelijk gehouden. Zijn uitgangspunt hierin is om met zo min mogelijk woorden zoveel mogelijk te beschrijven. Meteen tot de kern, dus geen verhalen er rondomheen. Alles wordt kort en bondig uitgelegd, zonder overbodige informatie.

 

Inleiding:

 

Het chanboeddhisme is de meest eenvoudige en praktische levensfilosofie die er bestaat. De chanmeditatie is eveneens heel eenvoudig. Deze verhandeling omvat diepgaande inzichten en praktische oefeningen om het chanboeddhisme te integreren in je eigen dagelijks leven. De innerlijke weg van de chanboeddhist is een eenvoudige, maar geen makkelijke weg. Er is moed voor nodig om dit pad te bewandelen en deze uitdaging aan te gaan. Het chanboeddhisme kan als confronterend worden ervaren, door de spiegel die je wordt voorgehouden. Je ogen worden geopend en je leert op een andere manier naar jezelf te kijken en anders met situaties en anderen om te gaan. Je wordt teruggeworpen op jezelf en gewezen op je eigen verantwoordelijkheid. Hierdoor kom je stevig in je kracht te staan en wordt je minder kwetsbaar. Je geeft de macht niet langer uit handen. Je krijgt de inzichten en ontwikkelt de vaardigheden om je geluk in eigen hand te nemen. Je ontdekt de geestkracht in jezelf en neemt de leiding over je eigen leven. Je ontwikkelt het vermogen om beter om te kunnen gaan met lijden, problemen en moeilijkheden die inherent zijn aan het aardse bestaan. 

 

In het chanboeddhisme gaat het om het praktische principe van de causaliteit 羯磨 (jiemo - karma): het bewustworden en beïnvloeden van het verband tussen oorzaak en gevolg en de eigen verantwoordelijkheid hierin. Causaliteit gaat in het chanboeddhisme over het handelen in het heden, hier en nu, en de positieve of negatieve consequenties daarvan. 

 

"In het chanboeddhisme richten we ons niet op het beïnvloeden van anderen en situaties. In het chanboeddhisme richten we ons op het beïnvloeden van hoe we omgaan met anderen en situaties." Han Laoshi

 

Het chanboeddhisme maakt jou ervan bewust wat je wel en wat je niet kunt veranderen, waar je wel en waar je geen invloed op hebt. De nadruk ligt op wat je wel kunt veranderen en waar je wel invloed op hebt. Je hebt namelijk wel invloed op jezelf en hoe je omgaat met anderen en situaties. Dat is wat je wel kunt veranderen. In deze verhandeling leer je hoe je hier op een praktische manier mee aan de slag kunt gaan en hoe je dit efficiënt kunt toepassen.

 

Deze verhandeling is honderd procent praktijkgericht. Dus geen langdradige theorie waar je in de praktijk niks aan hebt, maar een korte en bondige uitleg. Er is namelijk een groot verschil tussen veel kennis hebben en wijs zijn. Bovendien is er een groot verschil tussen iets weten (theorie) en iets kunnen toepassen (praktijk). Door de praktische oefeningen ga je ervaren wat er omschreven wordt en leer je hetgeen je geleerd hebt toe te passen in het dagelijks leven.

 

Levenshouding:

 

"Je hoeft niet vast te zitten in de verwachtingen en oordelen van anderen. Durf vrij te zijn, durf anders te zijn en durf je eigen leven te leven." Han Laoshi

 

De volgende inzichten gaan over het denken, voelen en handelen van een chanboeddhist. Hierin gaat het om het praktische principe van de causaliteit: het bewustworden en beïnvloeden van het verband tussen oorzaak en gevolg en de eigen verantwoordelijkheid hierin. Peter baseert zich hierbij op zijn eigen levenservaring als chanboeddhist en de ervaring die hij heeft opgedaan in het begeleiden van mensen als chandocent. Het zijn herkenbare levenssituaties die door Peter vanuit een totaal andere invalshoek worden bekeken en benaderd aan de hand van 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' 

 

"Stil en verlangeloos, eenvoudig en echt, worden de resterende gewoonten ontkracht en verwijderd. Wanneer de smetten der oude gewoonten hun werking verliezen verschijnt het oorspronkelijke licht." Hong Zhi

 

"In het veld van grenzeloze ruimte bestaat wat er is vanaf het allereerste begin. Alle conditioneringen kan je zuiveren, verfijnen en opschonen. Dan kan jij verblijven in de heldere cirkel van licht." Hong Zhi

 

"Het licht in de ruimte kent geen beroering. Door de zachte diepe doordringende verlichting verdwijnen op wonderlijke wijze alle illusies." Hong Zhi 

 

In het chanboeddhisme leer je om anders met jezelf, situaties en anderen om te gaan. Het chanboeddhisme is een weg om goed om te leren gaan met onze innerlijke belevingswereld. Het gewaarworden van je eigen gedachten en emoties en het beheersen daarvan. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. De aandachtmeditatie wordt in deze verhandeling behandeld. 

 

Een chanboeddhist voelt zich innerlijk vrij, waarin er volop ruimte is voor gevoelens. Een chanboeddhist gaat hier echter beheerst mee om. Beheersing is niet het onderdrukken of negeren van gevoelens, maar het ontspannen omgaan met gevoelens vanuit een verzachtende mildheid. Mildheid verheldert de geest en verwarmt het hart. Een chanboeddhist bewaart zijn of haar gelijkmoedigheid (stabiliteit) en gemoedsrust (kalmte). De aandachtmeditatie helpt jou hierbij.

 

Het leven bestaat niet alleen uit rozengeur en maneschijn. Een ieder krijgt in het leven heel wat pijn en verdriet te verduren. Een chanboeddhist kent geen zelfmedelijden en zelfbeklag. Een chanboeddhist is iemand die leeft vanuit berusting en gelatenheid. Hij of zij neemt het leven zoals het is en zoals het komt en maakt daar het beste van, zonder verzet tegen ongemak. Hierdoor kan men leven vanuit een diepe innerlijke rust en meer genieten van al het fijne en mooie in het leven.

 

Chanboeddhisten richten zich op functionaliteit. Een chanboeddhist gaat altijd uit van hetgeen functioneel is en laat hetgeen niet functioneel is achterwege. Zo is het bijvoorbeeld bij ziekte en handicaps niet functioneel om te blijven kijken naar wat je allemaal niet meer kunt, maar kan je beter kijken naar wat je allemaal nog wel kunt.

 

Een chanboeddhist laat zichzelf niet ten onder gaan door pijn en verdriet. Een chanboeddhist blijft niet in de pijn en het verdriet hangen. Hij of zij verwerkt het, laat het los en gaat verder met het leven. Een chanboeddhist gaat niet aan verdriet en emotionele pijn voorbij, want verdringen, verdoven en vluchten werkt niet. Onverwerkt verdriet zet zich om in boosheid en somberheid. Verwerkt verdriet geeft ruimte voor blijheid en optimisme. 

 

Een ieder krijgt meerdere malen te maken met rouw en verliesverwerking. De ene al heel vroeg, de andere pas heel laat. Je kunt het verdriet van anderen pas echt begrijpen als je zelf verdriet hebt gekend. Doordat je zelf verdriet hebt gekend kan je iemand beter steunen. Het grote verdriet van jou kan een troost worden voor een ander.

 

Sommige mensen zetten hun lichamelijke of geestelijke lijden centraal in hun leven en gebruiken hun lijden om aandacht te trekken. Door hun lijden centraal te stellen ontgaat ze al het fijne en mooie in het leven. Pas op met klagen, want het kan zomaar zijn dat degene tegen wie jij klaagt veel ergere dingen doormaakt of heeft doorgemaakt dan jij, maar dat je diegene daar niet over hoort klagen.

 

Een chanboeddhist gebruikt zijn of haar denkgeest als een instrument, zonder zich te identificeren met de gedachten die hij of zij denkt en de emoties die hij of zij voelt. Alleen in de ruimte die ontstaat door desidentificatie kan je het leven volledig omarmen zoals het hier en nu is. Je wordt niet langer meegesleurd door de gedachten en emoties. Je neemt er innerlijk afstand van. Je stapt als het ware uit je eigen verhaal, uit je eigen drama. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij.

 

Er is één ding belangrijker dan de ellende die jij hebt meegemaakt en de ellende die jou is aangedaan en dat is hoe jij daarmee omgaat. Daar is maar één iemand verantwoordelijk voor en dat ben jijzelf.

 

Veel mensen zeggen dat hun denken, voelen en handelen voortkomen uit hetgeen zij hebben meegemaakt in hun verleden. Dat komt echter niet door hun verleden, maar door hoe zij omgaan met hun verleden.

 

Als iemand zegt dat ze iemand 'persoonlijk' kennen, vraag dan van waar en wanneer en hoe goed ze iemand kennen (hoe close ze zijn of waren). Er zijn namelijk mensen die in de tegenwoordige tijd spreken, omdat ze in de tijd zijn blijven hangen, terwijl de rest van de wereld verder is gegaan. Vaak over iemand die ze heel vaag uit het verre verleden kennen. Mensen veranderen. Dat je iemand toen kende, betekent niet dat je diegene nu kent. Beoordeel iemand niet op (een momentopname uit) het verleden, want dat zegt niks over hoe iemand is en hoe iemand leeft.

 

Je kunt beter eerst praten met de ander, voordat je praat over de ander. Degene die verzinsels klakkeloos voor waar aanneemt en zelfs doorvertelt alsof het feiten zijn zit net zo fout als degene die de roddels begint. Kletspraat komt voort uit jaloezie, afgunst, onwetendheid, achterbaksheid, sensatiebelustheid en kwaadwillendheid. Oordeel niet te snel over iemand die je niet of nauwelijks persoonlijk kent. Al helemaal niet aan de hand van wat anderen zeggen. Een persoon of een situatie kan heel anders zijn dan je aanvankelijk dacht. Ga nooit uit van aannames en veronderstellingen, want die zijn vaak anders dan de realiteit. Als jij je constant iets aantrekt van wat anderen van jou vinden, dan ben je nooit echt jezelf. Dus blijf authentiek. Een chanboeddhist richt zich niet op de negativiteit van anderen, maar op de positiviteit van zichzelf. 

 

Internet is een prachtig fenomeen, maar heeft ook een keerzijde. Iemand kan op internet anoniem, onder een pseudoniem of meerdere pseudoniemen allerlei rare dingen over iemand anders plaatsen uit jaloezie en afgunst (treiteren en lasteren). Dit kan ook onder een bestaande naam, terwijl het diegene helemaal niet is (identiteitsdiefstal). Richt je liever op het echte leven. Leef in de echte wereld, met echte mensen. Iemand kan op internet beweren dat iemand anders iets heeft beweerd, terwijl diegene dat helemaal niet heeft beweerd, om vervolgens deze zogenaamde beweringen te weerleggen om de ander in diskrediet te brengen. Je kunt het beter verifiëren bij de persoon over wie het gaat. Vraag altijd naar de informatiebron en waar men deze kan vinden. 

 

Zorg dat je iedereen in hun waarde laat, hoe groot de visies ook verschillen. Je hoeft het niet altijd eens te zijn en je hoeft ook niet altijd ongevraagd je mening te geven. Het gaat erom dat je anderen behandelt zoals je zelf behandeld wenst te worden. Het gaat om een respectvolle houding van leven en laten leven. Dit lukt alleen als je zelf geen innerlijke strijd meer voert en daarmee dus ook geen strijd kan hebben met iemand anders. Zelfs als de ander strijd heeft met jou, hoef jij geen strijd te hebben met de ander. De ander is dan bezig met jou, maar jij bent niet bezig met de ander. 

 

Er zijn mensen die een slachtofferrol aannemen en iemand anders de schuld geven van hun eigen negatieve gedrag, terwijl zij met hun eigen negatieve gedrag zelf een dader zijn en geen slachtoffer. Een chanboeddhist neemt nooit een slachtofferrol aan. Een chanboeddhist neemt te allen tijde volledige verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen gedrag. Niemand bepaalt namelijk het gedrag van de ander. Een ieder is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen gedrag. Kijk naar jezelf in plaats van naar een ander te wijzen.

 

Als iemand akelig tegen jou doet, verlies jezelf dan niet in die ander en de situatie en blijf met je aandacht volledig bij jezelf. Zie de ander als een gekwetst kind, want dat is hij of zij diep van binnen. Niet door op hem of haar neer te kijken, maar door naar hem of haar te kijken als een ouder naar een kind. Je zult merken dat je dan geen boosheid voelt, maar mededogen. Hierdoor heeft hij of zij geen negatieve invloed op jou. Let op: de mate waarin jij de lading van een ander oppakt is direct verbonden met je eigen gemoedstoestand op dat moment, dus bewaar je innerlijke rust. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

Als iemand jou probeert te kleineren met domme onzinnige opmerkingen om zichzelf beter te voelen, dan zegt dit niks over jou, maar alles over de jaloezie en onzekerheid van de ander. Doe net alsof je het niet hoort, reageer er niet op, blijf glimlachen en loop door. Als iemand ongepaste gebaren maakt, doe dan net alsof je het niet ziet en negeer het. Als chanboeddhist sta je zo stevig in je kracht en ben je zo zelfverzekerd dat dit jou niet kan boeien. Hierdoor heeft de ander geen vat op jou en zet zichzelf voor schut. 

 

Er zijn mensen die al jaloers worden als jij meer aandacht krijgt dan hem of haar. Besteed er gewoon geen aandacht aan. De jaloerse mens krijgt geen aandacht van anderen, maar ook niet van jou. Als je in de belangstelling staat, dan zijn er altijd jaloerse mensen.

 

Sommige mensen prijzen zichzelf met de woorden: "Ik heb (of ben) een sterke persoonlijkheid." Alsof dat iets positiefs is. Een sterke persoonlijkheid wijst op een opgeblazen ego (ik-bewustzijn). Deze mensen worden gedreven door geldingsdrang, zijn overdreven aanwezig en gedragen zich overheersend. Een chanboeddhist heeft geen 'sterke' persoonlijkheid, maar een 'verfijnde' persoonlijkheid. Als chanboeddhist verfijn jij het ego dusdanig, dat deze niet leidinggevend is en dus niet bepaalt hoe jij je gedraagt. Grootsheid is de taal van het ego. Bescheidenheid is de taal van het hart. Dus streef niet naar een 'sterke' persoonlijkheid, maar naar een 'verfijnde' persoonlijkheid. Een sterke persoonlijkheid is een zwakte. Een verfijnde persoonlijkheid is een kracht. Er is een groot verschil tussen een sterke persoonlijkheid hebben en in je kracht staan. In je kracht staan lukt alleen vanuit een verfijnde persoonlijkheid, zodat de identificatie (gehechtheid) van het ego jou niet in de weg zit om in je kracht te staan. Zelfvertrouwen is niet vol zijn van jezelf, maar jezelf kunnen vertrouwen. 

 

Voor een chanboeddhist is relativeren heel belangrijk. Een leven zonder problemen bestaat niet, maar til er niet te zwaar aan. Ga lichtvoetig door het leven, met een flinke dosis zelfrelativering. Humor is een goede manier om te relativeren. Humor en lachen verheffen je denkgeest en maken het leven een stuk leuker. Je kunt beter prettig en makkelijk in de omgang zijn dan moeilijk en zwaar op de hand. Neem jezelf niet te serieus en zorg voor een aangename sfeer. Met humor wordt geen moppen tappen bedoeld, maar lekker luchtig, speels en gek doen.

 

Lief zijn en lief doen, dat zijn twee verschillende dingen. Uit 'lief zijn' komt het ware liefdevolle handelen voort. 'Lief doen' komt niet altijd voort uit een liefdevolle intentie; het kan een vorm van manipulatie zijn, waarbij degene die lief doet iets voor elkaar probeert te krijgen voor persoonlijk gewin. Richt je op de mensen die lief zijn en niet op de mensen die lief doen. 

 

Elk mens is in essentie goed, maar niet iedereen staat in contact met deze essentie.

 

Het oorspronkelijke bewustzijn is het nonduale bewustzijn. Het strijdende kwade is duaal en ziet het goede als tegenstelling. Het vredige goede is nonduaal en kent geen tegenstelling. Nondualiteit is dus niet het overstijgen van goed en kwaad, maar het volledig opgaan in het goede. Nondualiteit is goedheid. Goedheid is nondualiteit. Het nonduale bewustzijn is het bewustzijn vol goedheid. 

 

Veel mensen associëren geluk met euforie en extase, die altijd van korte duur zijn. Ze hebben steeds meer nodig om dit te bereiken. Meer geld, meer aanzien en meer succes. Ze nemen geen genoegen met minder, waardoor er geen ruimte meer is voor de dingen die er echt toe doen in het leven. 

 

Er zijn mensen die geobsedeerd zijn door hetgeen zij willen bereiken en verwerven in hun toekomstige leven, om zich materieel te verrijken. Zij hebben een abnormale vorm van belangstelling en een ongezonde interesse in wat ze doen. De beknellende spanning die dat geeft (dwangmatig handelen) zit een gelukkig leven in de weg. Een chanboeddhist is vrij van elke dwangmatigheid en richt de volle aandacht op het hier en nu. De verruimende ontspanning die dat geeft (moeiteloos handelen) zorgt voor een gelukkiger leven. Een chanboeddhist richt zich niet op uiterlijke rijkdom, maar op innerlijke rijkdom. Het chanboeddhisme is een weg om je innerlijk mee te verrijken, voor een zinvol bestaan met diepgang. 

 

Probeer niet een succesvol mens te worden, maar een waardevol mens te zijn. Je hoeft nergens succesvol in te worden om waardevol te kunnen zijn. Je moet iemand niet beoordelen op wat iemand heeft bereikt, maar op hoe iemand is. Dankbaar zijn voor hetgeen je hebt mogen bereiken is iets anders dan jezelf op de borst kloppen hoe geweldig je bent. 

 

De populaire succesgoeroes proberen ons wijs te maken dat het leven maakbaar is en we vanuit het wensdenken alles kunnen bereiken en verwerven wat we maar willen door de wet van de aantrekkingskracht. Zij noemen dit de sleutel tot succes. Volgens hun zal overtuiging leiden tot de manifestatie van onze diepste wensen en verlangens. De enige die hier rijker en succesvoller door wordt is de goeroe zelf, die misbruik maakt van de goedgelovigheid en hebberigheid van mensen. Hier wordt niemand gelukkig door. Zelfs de goeroe zelf niet. Dat zal de goeroe echter nooit toegeven, want dan stort zijn handel in gebakken lucht in elkaar. Probeer vluchtelingen die omkomen van de honger maar eens wijs te maken dat het leven en het succes maakbaar zijn en je dat zelf in de hand hebt. Dat zou schandalig en totale onzin zijn, omdat het niet waar is en niet zo werkt. Het chanboeddhisme is hier het tegenovergestelde van. Een chanboeddhist laat zich leiden door de onverbloemde werkelijkheid, door realistisch onder ogen te zien waar we wel en waar we geen invloed op hebben. 

 

De innerlijke weg van de chanboeddhist schenkt innerlijke gelukzaligheid. Geluk is innerlijke vrede die zorgt voor een continu gevoel van intense tevredenheid. Innerlijke vrede komt voort uit het volledig accepteren van wat er hier en nu is. Dit is het wensloze geluk. Wensloos geluk is het continu aanwezig zijn van een diep gevoel van tevredenheid, zonder reden of aanleiding. Gelukkig zijn is dan niet meer afhankelijk van omstandigheden. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

De definitie van geluk is in het chanboeddhisme anders dan de betekenis die veel mensen eraan geven. In het chanboeddhisme wordt met geluk geen euforie en extase bedoeld. Geluk is een staat van tevreden (vredig) zijn vanuit volledige acceptatie, waarin jij je niet verzet tegen ongemak. Ongemak is inherent aan het aardse bestaan. Innerlijke vrede is je vredig voelen door vrede te hebben met ongemak. Je verzetten tegen (het niet accepteren van) ongemak maakt heel onrustig en ongelukkig. Als je bijvoorbeeld ziek bent en je dat niet accepteert (jij je daartegen verzet) maakt dat heel onrustig en ongelukkig. Accepteer je lot en omarm het. Dan zal je gelukkig zijn. 

 

Accepteer je lot en omarm het gaat verder dan het accepteren van ongemak. Het chanboeddhisme leert jou dat jij je dient te verzoenen met de onvermijdelijkheid der dingen, zoals de dood, om gelukkig te kunnen zijn. Als je dit voor ogen houdt, dan kan je voluit leven. Leef je leven en accepteer de dood. Want het enige wat we in het leven zeker weten is dat we doodgaan. Oud, jong, ziek, gezond .... je hebt het niet voor het kiezen. Niemand ontkomt aan dit lot. Niemand ontkomt aan de dood. Dus leef niet alsof dit leven eeuwig duren zal. Wees dankbaar voor elke dag dat je leven mag en maak er iets moois van. 

 

Veel mensen denken dat als je met filosofie en meditatie bezig bent je altijd sereen en onbewogen door het leven gaat. Dit klopt echter niet. Als je altijd sereen en onbewogen bent dan sta je stil en kom je niet verder in je persoonlijke ontwikkeling. Er is beweging nodig om verder te komen en geen stilstand. Om verder te komen is er herscheppende chaos 混沌 (hundun) nodig om tot een hernieuwde balans te komen. Het is de cyclus van chaos, balans, chaos, balans, chaos, balans, etcetera. Als je altijd sereen en onbewogen bent is dat geen teken dat je gevorderd bent, maar dat je tot stilstand bent gekomen, waardoor je persoonlijke ontwikkeling stagneert. Voor je ontwikkeling is het nodig dat je streeft naar balans en de chaos omarmt. Het is onmogelijk om altijd in balans te zijn. Waar het om gaat is dat we telkens weer bewust terugkeren naar de balans. Dus als je in een chaotische fase of periode zit, verzet je daar dan niet tegen als iets wat niet welkom is. Omarm de chaos en weet dat dit nodig is om verder te groeien en tot een hernieuwde balans te komen. Chaos is een scheppende kracht: herscheppende chaos, hernieuwde balans, herscheppende chaos, hernieuwde balans, herscheppende chaos, hernieuwde balans, etcetera. Accepteer de chaos en omarm het. 

 

Chaos kan bijvoorbeeld ontstaan door het verlies van een baan. Dit lijkt in de eerste instantie een vreselijke gebeurtenis, maar het kan ook ruimte geven voor een andere baan die nog beter bij jou past of de omscholing die je al zolang wilde doen, wat zorgt voor een hernieuwde balans. Dit is ook zo bij een verbroken relatie. Dit geeft in de eerste instantie chaos, maar het kan ook ruimte geven om aan jezelf te werken of voor een andere relatie, wat zorgt voor een hernieuwde balans.

 

Accepteer je lot en omarm het. Omarm je verdriet. Verzet je daar niet tegen als iets wat er niet mag zijn, want dat heeft geen enkele zin. Het hoort bij het leven. Accepteer het leven en omarm het. Dan zal je gelukkig zijn.

                         

De geesteshouding is hierbij heel belangrijk. Er is een groot verschil tussen 'ik ben zielig' (zelfmedelijden) en 'ik heb verdriet' (verliesverwerking). Als je verdriet hebt, verzet je daar dan niet tegen (acceptatie) en vereenzelvig je er niet mee (desidentificatie), zodat je het verdriet goed kunt verwerken en je de emotionele pijn kunt dragen. Je hebt verdriet, maar het verdriet is niet wat jou definieert. Het is de manier waarop jij omgaat met het verdriet wat jou definieert.

 

Op de innerlijke weg van de chanboeddhist mag het er allemaal zijn, maar je vereenzelvigt (identificeert) je er niet mee, zodat je het kunt dragen. Dan heb je er vrede mee in plaats van strijd. Accepteer alles wat is. Het gaat om acceptatie en desidentificatie. Wat jou overkomt is niet wat jou definieert. Hoe jij omgaat met wat jou overkomt is wat jou definieert. In de aandachtmeditatie leer je hoe je hier praktisch mee aan de slag kunt gaan en hoe je dit efficiënt kunt toepassen in je leven.

 

Accepteer je emotie en omarm het. Respecteer de emotie van de ander en omarm het. Wat de mensen nodig hebben is mildheid. Mildheid naar zichzelf en mildheid naar de ander. Alleen mildheid heelt emotionele wonden en voorkomt dat er nieuwe wonden ontstaan. Dus wees mild voor jezelf en wees mild voor de ander.

 

Raak nooit verbitterd, verstard of hard door de obstakels van het leven. Blijf warmhartig, meegaand en zacht en standvastig in je streven.

 

"Niets is zachter en meegaander dan water. Toch is het onovertroffen in het overwinnen van het harde en onbuigzame." Tao Te Ching 道德經 (Daodejing) 

 

Verleden:

 

Veel mensen identificeren zich met emotionele pijn uit hun verleden. Daardoor denken zij dat ze hun hele leven moeten dealen met hun verleden. Maar er is goed nieuws: dat hoeft helemaal niet. Er zijn mensen die aangeven dat dit inderdaad niet hoeft, maar ze brengen dit niet in de praktijk. Zij zeggen dat zij veel positiefs hebben gehaald uit hun verleden voor hun persoonlijke ontwikkeling. Dat dit maakt tot wie ze nu zijn. Maar zij houden zich nog steeds vast aan het verleden, waardoor volledig gelukkig zijn in het heden niet mogelijk is. Zij verklaren hun positieve en negatieve eigenschappen aan de hand van het verleden. Een verklaring, daar heb je in de praktijk niks aan. Dan heb je het verklaart. En dan? Dit zijn mensen die steeds weer dezelfde patronen in hun denken, voelen en handelen tegenkomen, omdat ze daarin blijven hangen. Alleen vanuit de innerlijke bevrijding van de emotionele pijn uit het verleden kan men volledig gelukkig zijn in het heden. Een ieder is mede gevormd door het verleden zegt men dan. En dat klopt. Maar als je dat weet dan heeft het z'n functie gehad, met de nadruk op "gehad." Dus richt je op je persoonlijke ontwikkeling in het hier en nu, die vrij is van de emotionele pijn uit het verleden. Anders is het verleden slechts een belemmering in je verdere ontwikkeling, omdat je dan blijft hangen in plaats van dat je verder gaat. Zolang je ervan overtuigd bent dat de emotionele pijn uit het verleden altijd een grote rol in je leven zal spelen, dan zal dat zeker zo zijn, omdat jij je hierdoor blijft vastklampen aan het verleden. Identificeer je niet met de lading uit het verleden en laat los. Niet ontkennen, verdringen, verdoven of vluchten, maar loslaten. Je bent niet in het verleden, dus richt je aandacht volledig op het hier en nu. Dan is het verleden een herinnering en geen bepalende factor meer. Voor veel mensen komt het echter goed uit om zich vast te blijven houden aan het verleden, want dan kan je als je fouten maakt altijd het verleden de schuld geven en hoef je de eigen verantwoordelijkheid voor je denken, voelen en handelen niet te nemen. Een goede manier om los te komen van de lading uit het verleden is de aandachtmeditatie. De aandachtmeditatie geeft bevrijding van elke lading uit het verleden. Zo kan je bewust leven in het heden en komen de mooie herinneringen meer tot hun recht. Koester alle mooie momenten. Het heden wordt ook weer verleden, maar door de aandachtmeditatie bouw je geen nieuwe lading meer op, omdat je dan met je aandacht te allen tijde in het heden bent (los van het verleden), waardoor je bevrijding blijvend is. De herinneringen uit het verleden blijven, maar ze hebben geen lading meer.

 

We houden ons in het chanboeddhisme niet bezig met vorige of volgende levens. Je bent nu hier om dit leven te leven. 

 

Communicatie: 

 

Een chanboeddhist gaat uit van een vreedzame verbale en nonverbale communicatie. Dit houdt in dat een chanboeddhist niet beladen reageert op de lading van anderen, omdat dat alleen maar leidt tot een nog grotere lading. Als je ontspannen reageert dan neutraliseert dat de spanning van de ander. Laat je niet meesleuren in iemands innerlijke strijd. Blijf met je aandacht bedaard bij jezelf, zonder verzet jegens de ander. Neem waar zonder oordeel. Stel je mild op naar jezelf en de ander. Luister aandachtig. Communiceer vanuit een oprechte vriendelijkheid. Spreek je woorden weloverwogen of zwijg. Zorg ervoor dat je als waarnemer aanwezig bent, zodat je niet alles persoonlijk opvat. Zorg dat je vrij bent van de impulsieve cyclus van actie en reactie. Je hoeft niet altijd of meteen te reageren. En als je reageert, doe dat dan rustig en weloverwogen. Probeer nooit je gelijk te halen of de ander ergens van te overtuigen, want opgelegd inzicht is geen waarlijk inzicht. Blijf rustig, kalm en vriendelijk. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

Als er geen vreedzame communicatie mogelijk is door de verbale agressie van de ander, dan is stilte de beste oplossing. Laat de ander de leegte ontmoeten door te zwijgen, de ander te negeren en uit de situatie te stappen, zodat hij of zij geen vat op jou heeft. Dit betekent uiteraard niet dat je alles moet tolereren. Weerbaarheid en assertiviteit zijn heel belangrijk om je grenzen aan te geven en om te zorgen dat iemand daar niet overheen gaat. Je moet hoe dan ook nooit over je heen laten lopen. Boosheid kan soms heel functioneel zijn, maar keer daarna wel weer terug naar je innerlijke rust. Blijf niet in de boosheid hangen, want dan kan het gaan knagen aan jezelf en daar heb je dan vooral zelf last van. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

Welzijn:

 

In het chanboeddhisme wordt welzijn (wel zijn) niet gezien als gezondheid, maar als een diep gevoel van tevredenheid, dat niet afhankelijk is van onze gezondheid. Gezondheid is vergankelijk. Hoe gezond je ook leeft. Het halsstarrig in stand proberen te houden van vergankelijkheid is een strijd die je uiteindelijk altijd gaat verliezen. Zorg goed voor je lichaam en geest, maar blijf je ervan bewust dat deze vergankelijk zijn en sluit daar vrede mee, want het is zoals het is en daar doe je niks aan. Dit leven is vergankelijk, dus maak er iets moois van, elke dag weer opnieuw. Los van de vragen of er leven na de dood is of niet en of dit leven zin heeft of niet is één ding zeker: je bent er, dus kan je er net zo goed het beste van maken. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

"Verzwaar je leven niet door succes na te jagen en je zorgen te maken over je gezondheid. Als we vredig in ons bewustzijn kunnen worden, kunnen we de boeddhanatuur vinden." Fu Rong (Furong Daokai)

 

Waarnemer:

 

Het chanboeddhisme is de meditatieve weg van de innerlijke waarnemer (de boeddha in jezelf). Je focus verschuift van de naar buiten gerichte doener (het ego, het ikje) naar de naar binnen gerichte waarnemer (het ware zelf). De doener zit vast in de impulsieve cyclus van actie en reactie. De waarnemer is vrij van de impulsieve cyclus van actie en reactie. De doener spreekt en handelt impulsief. De waarnemer spreekt en handelt bewust. De doener zit ergens middenin. De waarnemer voelt ruimte. De doener neemt alles persoonlijk. De waarnemer laat het bij de ander. De doener is gespannen. De waarnemer is ontspannen. De waarnemer observeert de eigen gedachten en emoties, zonder te analyseren en zonder zich ermee te identificeren. 

 

Neem de gedachten en emoties waar, maar vereenzelvig je er niet mee. Jij bent de waarnemer en niet de gedachte die jij denkt en de emotie die jij voelt. Emoties zijn direct verbonden aan gedachten. De gedachte bepaald de emotie. Laat je niet meesleuren door gedachten en laat je niet overspoelen door emoties, want dat zit een gelukkig leven in de weg. Dit lukt niet door de gedachten en emoties vanuit de wilskracht van de doener te sturen. Dit lukt alleen in de ontspannen openheid van de waarnemer, door je met een milde open aandacht te focussen op het hier en nu. Alleen in de ontspannen openheid van de waarnemer kan je loskomen van de drukke maalstroom van gedachten en emoties en komen het denken en voelen tot rust. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij.  

 

In het chanboeddhisme wordt met waarnemen niet bedoeld dat je vanuit een helikopterview naar jezelf kijkt, want dat is het waarnemen met je aandacht van buiten naar binnen. In het chanboeddhisme wordt met waarnemen ook niet bedoeld dat je vanuit een helikopterview naar mensen, dingen en situaties kijkt, want dat is het waarnemen met je aandacht van buiten naar buiten. Er wordt ook niet bedoeld dat je met je aandacht van binnen naar buiten gaat om mensen, dingen en situaties waar te nemen. Met waarnemen wordt bedoeld dat je met je aandacht van binnen naar binnen gaat. Het waarnemen van de eigen gedachten en emoties, zonder deze te analyseren, zonder zich ermee te identificeren en zonder er verder iets mee te hoeven doen, zodat de gedachten en emoties 'vanzelf' hun lading verliezen. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

Seksualiteit:

 

Seksualiteit hoort bij het aardse leven. Het onderdrukken van seksuele gevoelens is niet verstandig, zoals veel religieuze mensen trachten te doen. Dat kan namelijk leiden tot onrust. Vaak omdat ze nooit geleerd hebben om er op een spirituele manier mee om te gaan. Het is een taboe, waar niet over gesproken wordt. Er losbandig mee omgaan is eveneens niet verstandig, zoals dat tegenwoordig veel gebeurd. Dat kan namelijk leiden tot respectloosheid (gebrek aan respect voor jezelf en voor de ander). Eveneens vaak omdat ze nooit geleerd hebben om er op een spirituele manier mee om te gaan. Een spirituele manier, zoals hieronder omschreven.

 

Seksuele energie 精 (jing) is als vuur: je kunt ermee verwarmen en je kunt ermee verbranden. Seksualiteit vanuit liefde is verwarmend, seksualiteit zonder liefde is verbrandend. Zorg dat je seksualiteit beleeft vanuit liefde. Blijf je bewust van de boeddhanatuur in jezelf en in de ander. Dan ben je liefdevol en respectvol voor jezelf en voor de ander. Seksualiteit en spiritualiteit hoeven elkaar niet uit te sluiten en kunnen heel mooi samengaan. Als je ermee omgaat vanuit het heilige licht in je hart, dan is seksualiteit prachtig. Hemel 天 (tian) en aarde 地 (di) komen dan samen. Het gaat om het verbinden van de seksuele energie 精 (jing) aan een liefdevolle intentie 意 (yi) vanuit het hart 心 (xin).

 

Een chanmonnik laat zich niet leiden en verleiden door seksualiteit. En als het zich toch aandient, dan gebruikt een chanmonnik dit om zijn meditatietraining verder te verdiepen. Een chanmonnik neemt in meditatie de seksuele gevoelens waar vanuit het heilige licht in zijn hart, zonder zich ermee te vereenzelvigen, zonder deze verder te voeden en zonder er verder iets mee te hoeven doen. Hierdoor wordt de seksuele energie gekalmeerd, totdat alleen de liefde in zijn hart overblijft. De liefde van de boeddha. De hemel overstijgt de aarde.

 

Aandachtmeditatie: 

 

"Zoals de schoonheid van de lotusbloem verrijst uit het modderige water, zo helpt meditatie om rust te vinden te midden van het dagelijks leven." Han Laoshi 

 

Dit is de meditatiemethode 坐禪 (zuochan) van de Caodong school van chan, zoals onderwezen door de chanmeester Han Laoshi. In het chanboeddhisme gaat het om het zijn vanuit je oorspronkelijke zijn. Mediteren is in het chanboeddhisme het verblijven in de bewuste staat van zijn. In deze verhandeling wordt de chanmeditatie aangeduid als de aandachtmeditatie, omdat de aandacht hierin centraal staat. Aandacht (meditatie) is een belangrijke stapsteen op 'het zevenvoudige pad van het chanboeddhisme.' 

 

De glimlach van de boeddha, de innerlijke glimlach vanuit het hart, is de essentie van deze meditatie. Deze zorgt voor de stille verlichting, de bewuste staat van zijn. Het is de puurste eenvoud. Het gaat om het contact maken met de boeddhanatuur in je hart: "De parel in de lotus." 

 

Visualiseer tijdens de aandachtmeditatie de boeddhanatuur als een helder goudkleurig licht in je geesteshart (hartcentrum, in het midden van je borstkas). Voel de vrede en liefdeskracht van de boeddha in je hart.

 

"Wanneer je met je aandacht hier nu bent, breng je het licht terug naar binnen en verlicht je de omgeving. Omarm alles wat is." Fu Rong

 

De aandachtmeditatie (chanmeditatie) bestaat uit vijf fasen: ontspanningsoefening, focusoefening, reactieoefening, beheersingsoefening en zijnsoefening. Deze fasen volgen elkaar niet systematisch op, maar smelten samen tot één oefening. 

 

Hieronder volgen de praktische principes van de aandachtmeditatie. Daarna worden de oefeningen van de aandachtmeditatie behandeld.

 

Aandacht is de bloesem van het leven, waaruit de vrucht voort zal komen. Alles wat je aandacht geeft en blijft voeden in jezelf zal groeien. Voed je negativiteit in jezelf, dan groeit negativiteit in jezelf. Voed je positiviteit in jezelf, dan groeit positiviteit in jezelf. Door het chanboeddhisme groeit en bloeit de positiviteit ten volle in jezelf.

 

Je bent niet in het verleden en je bent niet in de toekomst, dus leef volledig in het hier en nu. Het verleden is verdwenen en de toekomst niet verschenen. Blijf niet hangen in het verleden en staar je niet blind op de toekomst. Richt je aandacht op het hier en nu en laat je aandacht niet afdwalen naar het verleden of de toekomst. Verblijf heel bewust in het huidige moment, van moment tot moment, tot moment.... 

 

Veel mensen kiezen ervoor om vanuit hun gretigheid hun agenda zo vol te proppen dat ze altijd gehaast zijn. Door hun gehaastheid raken ze gestrest. Door de stress worden ze chagrijnig. Doordat ze chagrijnig zijn doen ze naar tegen hun medemensen. Hierdoor worden hun medemensen ook gespannen en chagrijnig en doen van daaruit ook naar tegen hun medemensen. In het chanboeddhisme doorbreek je de cyclus van stress. Een eenvoudige en praktische manier om te onthaasten is vertragen. Simpelweg iets langzamer praten, ademen en bewegen (zonder te overdrijven). Je zult merken dat je dan van binnen ook rustiger bent. 

 

In het chanboeddhisme is de aandachtmeditatie heel belangrijk. De kracht van aandacht verhoogt je levenskwaliteit. De mens is het enige wezen op aarde dat gehaast is, dingen najaagt, piekert en zich zorgen maakt (er is een groot verschil tussen zorgen voor en zorgen maken). Bij veel mensen neemt dit zelfs de overhand, waardoor ze continu op spanning staan. Men wordt opgeslokt door alle drukte en beslommeringen en al het fijne en mooie ontgaat ze. Men richt zich alleen nog op de grote dingen, waardoor de kleine dingen in het niet vallen. Hierdoor ontgaat ze het grote wonder van het bestaan en alle kleine wondertjes die daarin plaatsvinden. Men is zich er niet meer volledig van bewust, omdat men er simpelweg te weinig aandacht aan schenkt.

 

Veel mensen zijn zich niet volledig bewust van het hier en nu en alles wat plaatsvindt in het moment. Men is zich niet bewust van spanning in het lichaam en de gedachten razen maar door. Als men door het park wandelt zijn de gedachten bij de boodschappen die nog gedaan moeten worden, bij wat een vriendin gisteren heeft gezegd of een familielid die men nodig eens moet bellen. Hierdoor is men zich niet meer bewust van de verwarmende zonnestralen, het briesje langs het gezicht, de verfrissende regendruppels, hoe prachtig de vogels zingen, hoe mooi de bloemen bloeien of de geur van het vers gemaaide gras. Alleen al door met je aandacht naar je lichaam en je adem te gaan, wordt je al in het hier en nu geplaatst. Voel de spanning in je lichaam en adem rustig de spanning uit. Frisse lucht in en spanning uit. Voel je hele lichaam en hoe het zich ontspant. Je schouders en je ademhaling zijn hier goede aandachtspunten voor. Bij spanning zijn je schouders en ademhaling hoog. Bij ontspanning zijn je schouders en ademhaling laag. Laat je schouders los en ontspannen en volg bewust het natuurlijke ritme van je ademhaling. Probeer niets te sturen. Observeer alleen maar en laat los. Check gedurende de dag regelmatig je schouders en ademhaling, zodat je weet hoe je in je stressniveau zit. Zo kan je bij spanning weer terugkeren naar je ontspanning, door je schouders te laten zakken en je adem te laten dalen. Als je loopt voel dan bewust elke stap die de grond aanraakt. Als je zit voel dan bewust je zitvlak dat de stoel aanraakt en je voeten op de grond. Als je ligt voel dan bewust het oppervlak waarop je ligt. Als je eet geniet dan bewust van elk hapje. Als je drinkt geniet dan bewust van elk slokje. Neem rustig de tijd voor alles. Wees je volledig bewust van wat je voelt, wat je ziet, wat je hoort, wat je ruikt en wat je proeft. Zo verfijn je de gewaarwording van je gevoel, je zicht, je gehoor, je reuk en je smaak. Zo geniet je bijvoorbeeld veel meer van een kopje thee. Hoe voelt de vorm en temperatuur van het kopje? Hoe ruikt de heerlijke damp van de thee? Hoe smaakt de thee in je mond? Hoe voelt het doorslikken van de thee? Hoe voelt de thee in je buik? Ontspan lekker en geniet van het zalige kopje thee. Neem de tijd en laat al het andere even voor wat het is, door je gewoonweg bewust te richten op elke handeling, elke beleving, elke ervaring en elke indruk. Zo kan je elke dag de hele dag door bewust zijn; bij de afwas, bij het stofzuigen, bij het knuffelen, etcetera. Hierdoor zal je alles intenser ervaren en er intenser van kunnen genieten. Zelfs de dingen die je niet leuk vindt worden een genot. Doe alles niet te snel. Neem rustig de tijd. Doe alles bewust en langzaam. Geniet van de smaak van een aardbei, de geur van een dennenboom, de zonsondergang, de sterren aan de hemel, een hondje dat huppelt op de weide, een poesje dat spint in je armen, de omhelzing van een vriend, de glimlach op iemands gezicht, de twinkeling in iemands ogen. Geniet ook van het schoonmaken van je huis, boodschappen doen, je administratie ordenen, naar je werk gaan en al je dagelijkse bezigheden. En vergeet niet om lief voor jezelf te zijn. Wandel even een blokje om, luister naar je favoriete muziek, kijk een goede film, geef jezelf een bosje bloemen, maak iets lekkers voor jezelf, steek een kaarsje aan, kruip lekker op de bank met een goed boek en een dekentje om je heen. Doe regelmatig wat jou een fijn gevoel geeft. Het zijn de kleine dingen die het leven zo prachtig maken. Zorg dat je leeft en niet overleeft of geleefd wordt. Gun het jezelf in hectische tijden om de tijd te nemen om tot rust en weer op kracht te komen. Gun het jezelf om in rustige tijden extra aandacht aan jezelf te besteden. Als je goed voor jezelf zorgt kan je ook beter zorgen voor iemand anders. Bovendien verdien jij het dat een ander ook voor jou zorgt. En heel belangrijk; wees dankbaar voor elk moment en wat je op dat moment kan en mag doen en ervaren. Verhef het bewust genieten tot een kunstvorm. Leef met een innerlijke glimlach vanuit je hart, de glimlach van de boeddha in jezelf. Voel de vrede en liefdeskracht van de boeddha in je hart. De parel in de lotus. 

 

De aandachtmeditatie is de kunst van het bewuste niksen, waarin het moeten afwezig is. Je hoeft even helemaal niks. De basis van de aandachtmeditatie is ontspanning 松 (song), maar de aandachtmeditatie gaat veel verder dan dat. De aandachtmeditatie is het verblijven in de bewuste staat van zijn, de stille verlichting 默照 (mozhao). De oefening is niet het doel, maar een hulpmiddel om je opmerkzaamheid te versterken en bewust door het leven te gaan. Uiteindelijk wordt het een doorlopende meditatie. Je zult de innerlijke rust en vrijheid zelfs gaan ervaren tijdens de dingen die nodig of noodzakelijk zijn om te doen. 

 

Veel mensen proberen met hun wilskracht te mediteren. Daardoor lukt het juist niet. Mediteren lukt alleen met overgave. Mediteren kan pas als jij je volledig overgeeft aan alles wat er op dit moment aanwezig is, zowel in je als om je heen, waardoor je hier geen weerstand en spanning bij voelt. Geef je over aan alles wat is. Alleen in de innerlijke ruimte die hierdoor ontstaat kan meditatie plaatsvinden. Dus ga niet zitten met wilskracht. Ga zitten met overgave. 

 

In de Caodong school van Shi Heng Lin 释恒林 (1865-1923) hebben we een andere meditatiehouding dan in de andere chanscholen. In de andere scholen zitten ze met de handen in de schoot, waarbij de rug van de rechterhand rust op de palm van de linkerhand, met de toppen van de duimen tegen elkaar (in zenscholen andersom). De andere scholen nemen het buikcentrum (xia dantian) als middelpunt, terwijl wij ons focussen op ons geesteshart (xin, zhong dantian). Hieronder zie je de meditatiehouding, zoals Peter deze leerde van de chanmeester Han Laoshi. 

 

Deze meditatiehouding wordt de open lotushouding (de vrije kleermakerszit) genoemd. Hierbij zit je op een meditatiekussen, waarbij je iets naar voren kantelt, zodat je knieën en onderbenen plat op de grond komen, zonder je benen te kruisen. Je ene onderbeen ligt voor je andere onderbeen. Hierbij zit je rechtop, zonder te overstrekken. Je handpalmen rusten hierbij op je knieën. We zitten ook vaak met de handen op het hart en het hoofd iets gebogen. Ga zitten of liggen zoals het voor jou goed voelt. 

De aandachtmeditatie (chanmeditatie) bestaat uit vijf fasen: ontspanningsoefening, focusoefening, reactieoefening, beheersingsoefening en zijnsoefening. Deze fasen volgen elkaar niet systematisch op, maar smelten samen tot één oefening.

 

Dit is de basisoefening van de aandachtmeditatie. Na deze basisoefening volgen instructies om verder en dieper te gaan in de meditatie. De basis van de aandachtmeditatie is een eenvoudige oefening. De oefening helpt jou om alles in je leven vol aandacht te doen en vol aandacht te beleven. Neem elke dag 15 minuten de tijd om de oefening te doen. Als je dat wilt en als dat goed voor je voelt dan kan je 30 minuten of 2 keer 15 minuten de tijd nemen. Sommigen gaan nog wat verder en nemen een uur of 2 keer 30 minuten de tijd. Gebruik je telefoon om de tijd in te stellen, met een zachte en aangename toon. Je kunt ontspannen gaan zitten voor de aandachtmeditatie. Mediteer op een zachte ondergrond. Bijvoorbeeld op een zachte meditatiekussen met een zachte meditatiemat of een grote kussen die je dubbelvouwt om op te zitten met een dubbelgevouwen dikke deken als ondergrond. Zorg dat je comfortabel zit. Je kunt ook in een leunstoel gaan zitten, met je rug tegen de leuning. Of je gaat lekker op je rug liggen op een bed of een bank, met je armen naast je lichaam of je handen op je onderbuik. Zorg dat je goed kunt ontspannen in de houding. Neem de houding aan die voor jou goed voelt. Als je tijdens de meditatie de behoefte voelt om van houding te veranderen of even te bewegen, doe dat dan gewoon. Ga lekker zitten of liggen op een rustige plek in je huis. Laat alles gewoon even voor wat het is. Dit is jouw moment. Sluit rustig je ogen. Volg het ritme van je ademhaling. Bij spanning overheerst de borstademhaling. Bij ontspanning adem je met je hele romp. Adem een aantal keren diep in en uit door je mond en laat met elke uitademing meer spanning los. Hierbij adem je in vanuit je longtoppen, hoog in je borstkas, waarbij je schouders een beetje mee omhoog gaan. Op de uitademing ontspannen je borstkas en schouders zich weer. Richt je vervolgens op het natuurlijke verloop van je ademhaling. Bij het natuurlijke verloop vult je adem je hele romp; je onderbuik, bovenbuik en borstkas (je schouders blijven laag en ontspannen). Adem rustig door je neus. Op de inademing komen je onderbuik, bovenbuik en borstkas iets naar voren en op de uitademing komen ze weer rustig terug. Je bekkenbodemspieren werken nauw samen met je middenrif. Adem tot op je bekkenbodem. Adem door je neus en voel hoe je borstkas, buik én bekken zich vullen met lucht op de inademing. Op de inademing vullen je borstkas, buik en bekken zich als een ballon en op de uitademing loopt de ballon weer leeg. Blijf ontspannen tijdens het ademhalen. Als je goed met je aandacht erbij bent dan kan je voelen hoe je bekken een beetje uitzet op de inademing en weer rustig terugkomt op de uitademing. Ook kan je voelen dat je ribben, flanken, schouderbladen en rugspieren een beetje meebewegen op de ademhaling. Dein maar mee op het rustige ritme van de ademhaling. De ademhaling behoort moeiteloos aan te voelen, dus forceer het niet. Ook met de juiste ademhaling geldt; oefening baart kunst. Vooral als je door (onbewuste) spanning langdurig verkeerd hebt geademd. Neem even de tijd om rustig door te ademen en het rustige ritme van de ademhaling te volgen. Voel heel bewust de stoel, bank of kussen waarop je zit of de bank of matras waarop je ligt. Ga dan met je aandacht naar je linker voet en enkel. Voel je linker voet en enkel en adem rustig door. Neem hier rustig de tijd voor. Blijf even met je aandacht bij je linker voet en enkel. Je hoeft je voet en enkel alleen maar bewust te voelen door er bewust met je aandacht heen te gaan en met je aandacht daar te blijven. Verder hoeft je niks te doen. Doe niet je best om je voet en enkel te ontspannen, want dat is een activiteit (inspanning) waardoor je juist niet kunt ontspannen. Je hoeft alleen maar te voelen en je er gewaar van te zijn. Voel je linker voet en enkel. De ontspanning volgt dan vanzelf. Doe ditzelfde dan bij je linker onderbeen en knie. Voel je linker onderbeen en knie en adem rustig door. Blijf even met je aandacht bij je linker onderbeen en knie. Maak vervolgens met je aandacht de connectie met je linker voet en enkel. Voel je linker voet, enkel, onderbeen en knie. Ga dan met je aandacht naar je linker bovenbeen, bil en heup. Voel je linker bovenbeen, bil en heup en adem rustig door. Blijf even met je aandacht bij je linker bovenbeen, bil en heup. Voel vervolgens de connectie van je linker voet, enkel, onderbeen, knie, bovenbeen, bil en heup. Ga vervolgens met je aandacht naar je rechter voet en enkel. Wandel met je aandacht dezelfde weg omhoog als met je linker been. Doe ditzelfde met je bekken, onderbuik en onderrug terwijl je rustig doorademt. Voel de connectie met beide benen. Vervolgens heel je rug, schouderbladen, bovenbuik en borstkas. Daarna je handen, polsen, onderarmen, ellebogen, bovenarmen en schouders (weer eerst links en daarna rechts). Zo ook je nek en hoofd. Voel vervolgens je hele lichaam, van je tenen tot je kruin, terwijl je rustig doorademt. Verblijf een tijdje in de ontspannen staat van bewustzijn. Als jij dat fijner vindt kun je ook aan beide kanten tegelijk aandacht schenken aan je benen en armen. Dus niet eerst links en daarna rechts (of andersom), maar links en rechts tegelijkertijd. Doe het zoals het voor jou goed voelt. Als je gevorderd bent heb je het niet meer nodig om je hele lichaam stapsgewijs met je aandacht te doorlopen. Je kunt dan direct je hele lichaam ontspannen terwijl je rustig ademt en direct verblijven in de ontspannen staat van bewustzijn, met je aandacht volledig in het hier en nu. Je hoeft dan alleen maar bewust aanwezig te zijn en te blijven in het moment en alles los te laten. Er bewust zijn, alles aan je voorbij laten gaan en loslaten. Je hoeft er alleen maar te zijn en te ontspannen. Zijn en ontspannen. Ontspannen zijn. De bewuste staat van zijn ontstaat vanuit de ontspannen staat van bewustzijn, met een innerlijke glimlach vanuit het hart, de glimlach van de boeddha in jezelf. Voel de vrede en liefdeskracht van de boeddha in je hart. Open na de oefening rustig je ogen en voel even wat de oefening met je heeft gedaan. Je zult merken dat je lichaam en geest tot rust en ontspanning zijn gekomen. Als de gedachten tijdens de oefening met je op de loop gaan, keer dan weer rustig met je aandacht terug naar je lichaam en ademhaling. De gedachten komen dan vanzelf weer tot rust. Ook hier geldt; geduld is een schone zaak en oefening baart kunst. Hoe vaker je de oefening doet, hoe makkelijker het zal gaan. Even kwaliteitstijd voor jezelf. Geniet ervan. Doe deze oefening dagelijks. Maak er een dagelijkse gewoonte van, net als eten, slapen, douchen en tandenpoetsen. Je zult merken dat de aandacht en ontspanning doorwerken in heel je leven. Het lijkt bijna te simpel om waar te zijn, maar je zult de kracht van aandacht gaan ervaren. Dit is de basis van de aandachtmeditatie. Hieronder volgen instructies om verder en dieper te gaan in de meditatie. Hierin gaat het om het gewaarworden van je eigen gedachten en emoties en het beheersen daarvan. 

 

Laat je niet afleiden. Je merkt alles op wat er in en om je heen gebeurt, maar je hoeft er niet op te reageren. Niet met je denken, niet met je voelen en niet met je handelen. Het gaat er niet om dat je niet mag bewegen, maar dat je opmerkt wat er nog wel beweegt, zoals je ademhaling. Je hoeft niks bijzonders te doen. Je hoeft alleen maar te zitten of te liggen en opmerkzaam te zijn. De aandachtmeditatie leert jou dat je niet altijd hoeft te reageren. En als je reageert, dat je dat dan rustig en kalm kunt doen. Vaak is het in het leven wenselijk of zelfs noodzakelijk om te reageren. Zelfs als er een snelle reactie is vereist, kan je reageren vanuit innerlijke rust. Door te oefenen in het niet reageren, krijg jij je eigen reactie in de hand. 

 

Dingen gebeuren en wij reageren daarop. De aandachtmeditatie verandert hoe wij ons verhouden tot onze gedachten en emoties. Dat verandert hoe wij ons verhouden tot de wereld. En dat verandert onze reactie op de wereld. Chanboeddhisten hebben, net als anderen, geen controle over hun leven, maar wel controle over hun reactie daarop. Je hebt geen invloed op welke situaties zich aandienen, maar je hebt wel invloed op hoe je reageert op die situaties. Je hebt geen invloed op wat anderen doen of zeggen, maar je hebt wel invloed op hoe jij daarop reageert. Dit is een bewustzijnstraining en zal steeds beter en makkelijker gaan naarmate je vordert. Je kunt er telkens weer bewust voor kiezen om kalm om te gaan met je eigen gedachten en emoties en van daaruit kalm te reageren op situaties en op anderen. Dan kan je kalm blijven, ongeacht welke gedachten en emoties in je opkomen, ongeacht welke situaties zich aandienen en ongeacht wat anderen doen of zeggen. De aandachtmeditatie helpt jou hierbij. 

 

Als je een beginner bent zullen de gedachten een loopje met je nemen. Haak dan niet af, want dit is normaal in het begin. Oefening baart kunst. Door regelmatig te oefenen tem jij de gedachten en krijg jij de emoties onder controle. De gedachten worden niet getemd door vanuit wilskracht de teugels aan te trekken en krampachtig te sturen of door de teugels te laten vieren. De gedachten worden getemd door deze ongedwongen te geleiden tot rust en kalmte, door je met een milde open aandacht te focussen op het hier en nu. Want de gedachten komen pas tot rust, zodra jij de gedachten met rust laat. Alleen dan komen de gedachten tot verstilling. Dan verliezen de gedachten 'vanzelf' hun lading. Als je dit in het begin moeilijk vindt dan kan het je helpen om je te focussen op de affirmatie "rust en kalmte." Herhaal dit in gedachte, op een rustig ritme van de ademhaling. Zeg in gedachte "rust en kalmte" op de inademing en zeg in gedachte "rust en kalmte" op de uitademing. Je kunt er ook voor kiezen om dit alleen op de uitademing te herhalen. Doe het zoals het voor jou goed voelt. Doe dit een aantal keren en laat de gedachten vervolgens met rust. Uiteindelijk wordt het 'als vanzelf zo' dat je rustig en kalm bent en blijft. Je natuurlijke staat van zijn 自然 (ziran), waarbij de denkgeest niet in de weg zit. Dit lukt niet als je een emotie krampachtig vanuit de gedachten probeert te sturen of onderdrukken, want dat versterkt de emotionele lading alleen maar. Dit lukt ook niet als je een emotie de vrije loop laat gaan, want dan neemt de emotie de overhand. Dit lukt alleen in de ontspannen openheid van de innerlijke waarnemer, die de emotie observeert, zonder deze verder te voeden en zonder er verder iets mee te hoeven doen. Dan verliest de emotie 'vanzelf' de lading en komt er ruimte voor innerlijke rust. In het begin is dit een proces. Als je gevorderd bent is dit geen proces meer, maar een directe transformatie die 'als vanzelf' plaatsvindt. 

 

Voor sommige beginners is mediteren een beladen woord dat wijst op een activiteit die moeilijk is. Mediteren is echter geen activiteit (inspanning), maar het verblijven in de bewuste staat van zijn. Mediteren is ook niet moeilijk. Mediteren komt voort uit de kracht van eenvoud. Hoe eenvoudiger je het houdt, hoe beter het zal gaan. Het kan helpen om niet tegen jezelf te zeggen dat je gaat mediteren. Zeg tegen jezelf: "Ik ga lekker even zitten" of "Ik ga lekker even liggen." Even lekker zitten of even lekker liggen wijst op ontspanning, wat helpt om in het meditatieve bewustzijn terecht te komen. Zorg dat je niet strak geconcentreerd bent, want dan ben je aan het concentreren en niet aan het mediteren. Meditatie 'ontstaat' in een ontspannen focus. Mediteren is dus niet iets wat je doet, maar iets wat ontstaat vanuit een ontspannen geest. De bewuste staat van zijn ontstaat vanuit de ontspannen staat van bewustzijn, met een innerlijke glimlach vanuit het hart, de glimlach van de boeddha in jezelf. Dus ga gewoon even lekker zitten of liggen en geniet van je moment. Geniet van het zijn. Uiteindelijk zal dit genot doorwerken in heel je leven. Je raakt vervult door een diep gevoel van welbehagen. 

 

De aandachtmeditatie kan je samenvatten als "zitten en zijn." In feite is alles daarmee gezegd. Blijf de aandachtmeditatie je hele leven door dagelijks beoefenen. Je zult merken dat je meditatie steeds dieper wordt en het is goed om je meditatie te onderhouden. Hierdoor zorg je er niet alleen voor dat je in de bewuste staat van zijn komt, maar ook dat je in de bewuste staat van zijn blijft. 

 

Visualiseer tijdens de aandachtmeditatie de boeddhanatuur als een helder goudkleurig licht in je geesteshart (hartcentrum, in het midden van je borstkas). Voel de vrede en liefdeskracht van de boeddha in je hart.

 

De glimlach van de boeddha, de innerlijke glimlach vanuit het hart, is de essentie van de meditatie. Deze zorgt voor de stille verlichting, de bewuste staat van zijn. 

 

"Snel gaan de lentes en herfsten voorbij, maar mijn geest is in vrede, vrij van onzuiverheden en illusies. Wat fijn om te weten dat ik niets nodig heb om op te leunen, om stil te zijn als het water van de herfstrivier." Han Shan 寒山 (Cold Mountain) 

 

Overdenking:

 

Een chanboeddhist gebruikt zijn of haar denkgeest op een functionele manier. De meditatieve overdenking is een functionele manier om tot inzicht te komen in levenssituaties, waarin je rekening houdt met alle mogelijke uitkomsten van de situatie, zodat je op alles voorbereid bent. Ga er even rustig voor zitten. 

 

Gebruik je denkgeest als een instrument om alle mogelijke scenario’s van de situatie door te nemen en zo de situatie te doorgronden. Hierdoor kom je in een situatie niet voor verrassingen te staan en kan je anticiperen op wat komen gaat en op de gevolgen daarvan. Dit doe je door je met een milde open aandacht te focussen op het hier en nu en je voor te stellen, te visualiseren, dat de situatie hier en nu plaatsvindt.

 

Het is leuk en heerlijk om voor jezelf lekker wat te mijmeren om tot inzicht te komen. Gewoon rustig en ontspannen een beetje de situatie overdenken vanuit een vrije geest. Bespeel je denkgeest als een instrument. Laat de gedachten vrijelijk stromen en observeer de gedachten als waarnemer. Rond de overdenking af met een korte aandachtmeditatie. 

 

Samenvatting:

 

De stapstenen, zoals omschreven in deze verhandeling, nog een keer op een rij. 

 

Het pad van het chanboeddhisme volgens Peter van Hooij bestaat uit zeven stapstenen:

 

1. Aandacht (meditatie)

2. Tegenwoordigheid (zijn)

3. Waarneming (observatie)

4. Onthechting (desidentificatie)

5. Berusting (lijdzaamheid)

6. Efficiëntie (functionaliteit)

7. Verantwoording (introspectie)

 

De zeven stapstenen zijn geen voorschriften, maar aandachtspunten die uitgroeien tot innerlijke kwaliteiten. Deze innerlijke kwaliteiten zullen sterker worden naarmate je vordert.

 

Nawoord:

 

Tot zover deze verhandeling over het chanboeddhisme. Het chanboeddhisme is een bewustzijnstraining en levenskunst. Net als in elke kunst kom je niet tot resultaten zonder te oefenen. Niemand heeft ooit een kunst geleerd door er alleen maar over te lezen. Beoefen dagelijks de aandachtmeditatie. Zo wordt het een levenskunst. Dan leef je vanuit een diepe innerlijke rust.

 

Herlees deze verhandeling. Elke keer als je het leest kom je diepere lagen tegen. Bovendien zorgt de kracht van herhaling ervoor dat de inhoud van deze verhandeling steeds meer deel wordt van jezelf. Je kunt deze verhandeling blijven gebruiken als een leidraad voor het leven. Het is een levensgids.

 

Een chanboeddhist is een lichtdrager en de lamp in het duister voor anderen. Wij volgen het wonderschone levenspad van het chanboeddhisme niet alleen voor onszelf, maar ook voor anderen. Het voorleven van het chanboeddhisme als levenskunst is belangrijk om anderen te inspireren. Dit zegt meer dan duizenden woorden. Met voorleven wordt bedoeld dat je leeft volgens het zevenvoudige levenspad, zoals omschreven in deze verhandeling. Je zult merken dat dit (ook zonder woorden) als vanzelf een positieve invloed heeft op de mensen om je heen. Zij resoneren mee op jouw bewuste staat van zijn. Zo ben jij een voorbeeld en een inspiratiebron voor anderen, door gewoon je leven te leven. 

 

Een chanboeddhist heeft (bijna) altijd een subtiele glimlach op het gezicht, wat een uiting is van de vredige en liefdevolle innerlijke glimlach vanuit het hart, de zachte glimlach van de boeddha in jezelf, die ook zichtbaar mag zijn. Je zult de magie van de glimlach gaan ervaren, die ook een glimlach op het gezicht van anderen tovert. Zo geef je jezelf en anderen een fijn en goed gevoel, door simpelweg te glimlachen. Ga glimlachend door het leven. Glimlach en straal mooi mens. Het zijn de inhoud en de uitstraling die jou zo prachtig maken. 

 

Spirituele ontwikkeling (zijnsontplooiing) kent geen grenzen. Je kunt altijd verder blijven groeien en bloeien, als je daarvoor openstaat. Dit wordt in het chanboeddhisme de beginnersmentaliteit genoemd. De beginnersmentaliteit geeft de ruimte om verder te kunnen groeien en bloeien. In de Chinese chantraditie wordt de beginnersmentaliteit gezien als een kenmerk van het meesterschap. 

 

Sommige mensen denken dat meester een beladen woord is dat wijst op een titel of gradatie. In de oude Chinese traditie, zoals Peter deze leerde van Han Laoshi, is meester geen titel of gradatie, maar een aanduiding die aangeeft dat iemand bekwaam is. Een chanmeester is bekwaam in de chanfilosofie en chanmeditatie. In het Chinees wordt een meester aangesproken als Shifu 师傅 (betekent: deskundig persoon) of Laoshi 老师 (betekent: ervaren deskundige), wat beleefde aanspreekvormen zijn, geen titels of gradaties. In het westen spreken wij een meester gewoon aan met de voornaam.

 

Leven is leren. Je bent nooit uitgeleerd. Het is een doorgaand leerproces, dus wees mild voor jezelf. Als het een keer even niet goed lukt om het chanboeddhisme in de praktijk te brengen, dan hoort dit bij je leerproces. Je zult merken dat als je hier geen probleem van maakt voor jezelf, en accepteert dat dit bij je leerproces hoort, je kunt blijven genieten van deze innerlijke ontdekkingsreis. 

 

De belangrijkste les van het chanboeddhisme is dat je eenvoudigweg alleen maar hoeft te Zijn 存在 (cunzai). Het Zijn vanuit je oorspronkelijke Zijn. Het bewuste ongecompliceerde Zijn van de innerlijke waarnemer, het ware zelf, de boeddha in jezelf, waaruit alles moeiteloos voortstroomt 無為 (wuwei). Het chanboeddhisme is de levenskunst van het bewuste Zijn. 

 

"In de nacht schijnt de maan, waardoor het water glanst. De lentewind waait, waardoor de bloesemgeur verspreidt. Zonder enige bemoeienis is alles volmaakt." Hong Zhi

 

Toegankelijke literatuur:

* Silent illumination (2021), Chan master Guo Gu

A chan buddhist path to natural awakening

* The method of no-method (2008), Chan master Sheng Yen

The chan practice of silent illumination

 

Deze verhandeling is compleet zoals het is. De aanbevolen literatuur kan hier een aanvulling op zijn. Het zijn twee toegankelijke dunne boekjes die het lezen en herlezen waard zijn. Guo Gu en zijn leermeester Sheng Yen komen uit een andere overleveringslijn dan Han Laoshi en Peter.

 

Gefeliciteerd. Je bent nu een chanboeddhist, doordat je bewust bezig bent met het zevenvoudige pad. Blijf het zevenvoudige pad volgen. Het schenkt een dieper doel in je leven (leven vanuit de boeddhanatuur) en een zinvol bestaan. 

 

Dankzij de universele levensenergie 靈氣 (lingqi) zijn wij altijd met elkaar verbonden. 

 

Wees gezegend, kleine boeddha, parel van licht. 

 

Met een warmhartige groet en een respectvolle buiging,

 

Peter van Hooij

 

Caodong chanboeddhist

 

Chinese Zen Arnhem

 

Arnhem, 23 december 2023

(update van 14 april 2017)

 

Alle auteursrechten zijn voorbehouden aan de auteur Peter van Hooij (auteurswet 1912). Het schrijfwerk van Peter van Hooij is auteursrechtelijk beschermd en op datum gedocumenteerd.